Dobrostan - dobre samopoczucie (well-being) uczniów

Na tej stronie:

Dobrostan (well-being) społeczności szkolnej
Zdrowie psychiczne uczniów a pandemia
Szkoły niepubliczne a sfera dobrostanu
Our Kids poleca

Jedną ze sfer dotychczas zaniedbywanych, a obecnie podkreślanych jako bardzo ważna, jest obszar umiejętności (kompetencji) miękkich, takich jak asertywność, komunikatywność, rozwiązywanie konfliktów, logiczne myślenie, kreatywność i wiele innych. O tych kompetencjach piszemy obszernie w artykule “Kompetencje miękkie. Ważne umiejętności XXI wieku w szkołach niepublicznych”.

Dobrostan (well-being) społeczności szkolnej

Nastawienie na kształtowanie umiejętności miękkich to przejaw dbania przez placówkę edukacyjną o dobrostan uczniów. Dobrostan (well-being) to inaczej dobre samopoczucie. Szkoły dbające o dobre samopoczucie uczniów tworzą dla nich bezpieczną przestrzeń, w której mogą się oni nie tylko uczyć, lecz rozwijać się pod względem fizycznym, umysłowym, emocjonalnym, społecznym i duchowym, a także po prostu dobrze spędzać czas.

Fiński model dobrostanu szkoły z uniwersytetu w Tampere, opracowany na podstawie badań przeprowadzonych w szkołach w Finlandii, pokazuje, że na szkolny dobrostan wpływają:

warunki bytowe, organizacyjne i programowe (having),
relacje międzyludzkie w szkolnej społeczności (loving),
poczucie sprawstwa uczniów w zakresie uczenia się i rozwoju osobistego (being),
troska o zdrowie (health).

W wielu krajach, jak podają raporty z Kanady, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Holandii, Skandynawii czy Australii, inicjatywy i programy edukacyjne nastawione na dobrostan uczniów są doceniane i wspierane. Są na to przeznaczane niemałe środki, szkoli się nauczycieli i pracowników szkół, istnieje wiele programów oraz materiałów informacyjnych i wspierających

Z raportu projektu “Szkoła dla innowatora” pod kierownictwem prof. Jana Fazlagicia, dowiadujemy się, że w polskich szkołach stwierdzono “brak celowego wspierania postaw twórczych, świadomego rozwijania kreatywności, umiejętności wychodzenia poza schemat, rozwiązywania zadań w nietypowy sposób. Autorzy raportu wprost stwierdzają, że: Jedną z głównych barier, jakie stoją na przeszkodzie kompetencji proinnowacyjnych, jest promowany na całym świecie, nie tylko w Polsce, model edukacji, w którym wprowadzono standaryzowane testy sprawdzające pewne kompetencje uczniów. W Polsce trend w edukacji zwracający uwagę na dobrostan w szkole jest szczególnie widoczny w edukacji niepublicznej. Od dawna w naszych rozmowach z dyrektorami, uczniami i rodzicami, słyszymy o tym, że placówki te zwracają dużą uwagę na stworzenie odpowiednich warunków dla całej społeczności szkolnej.

Na rok 2021 blisko miliard ludzi na Ziemi (13% światowej populacji) miało zdiagnozowaną chorobę psychiczną. Choroba psychiczna i niestabilność psychiczna, bez względu na to, jak duże jest ryzyko, są tak samo niebezpieczne, jak każda inna choroba fizyczna, dlatego należy zwracać na nie szczególną uwagę.

Zdrowie psychiczne uczniów a pandemia

Temat ten stał się ostatnio jeszcze bardziej istotny w obliczu pandemii, która, jak pokazują badania, ma niezwykle negatywny wpływ na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. Potwierdzają to lekarze i pedagodzy z całego świata, bijąc na alarm, że mają do czynienia z młodzieżą z wyjątkowo szerokim wachlarzem problemów ze zdrowiem psychicznym - od zaburzeń odżywiania po poważną depresję - wywołanych przez pandemię. „Nigdy nie widzieliśmy tak dużo dzieci z poważną depresją, myślami samobójczymi i poważnymi zaburzeniami odżywiania”, mówi pediatra z Ottawa Community Pediatricians Network.

Stąd szereg inicjatyw, takich jak kursy mindfulness (uważności) czy redukcji stresu, oraz inne formy wsparcia oparte często na psychologii pozytywnej.

Na potrzeby tego artykułu, zapytaliśmy nasze szkoły-członków Our Kids o to, jak dbają o dobrostan uczniów - o ich “well-being”. Otrzymaliśmy wiele bardzo ciekawych informacji o ich metodach pracy, strategiach i technikach, które omówimy w następnym artykule.

Szkoły niepubliczne a sfera dobrostanu

Ogromne znaczenie sfery emocjonalno-psychicznej w kształceniu potwierdzają wyniki naszego własnego ogólnopolskiego ankietowego badania Our Kids “Dlaczego rodzice wybierają szkoły niepubliczne?” (opisanego szerzej w artykule “Powody wyboru placówek niepublicznych - raport z badania Our Kids") - które było częścią opublikowanej w październiku 2019 drugiej edycji raportu o kondycji edukacji niepublicznej w Polsce “Raport o szkolnictwie niepublicznym - 2019”. Badanie wykazało, że rodzice najwyżej cenią w szkołach niepublicznych bezpieczne środowisko, gdzie dzieci traktuje się podmiotowo i indywidualnie, z dobrym kontaktem z nauczycielami i szkołą, dające dzieciom możliwość nabywania umiejętności miękkich, nie tylko samej wiedzy.

Najważniejsze dla rodziców wszystkich typów i poziomów szkół są: emocjonalne bezpieczeństwo dziecka, bardziej indywidualne podejście do ucznia, rozwój umiejętności pozanaukowych (osobowość, pewność siebie itp), możliwość lepszego opanowania języków obcych i mniejsze klasy (grupy). Z tych czynników aż trzy dotyczą bezpośrednio dobrostanu ucznia.

Dlatego szkoły, gdzie dba się tylko o wyniki testów i egzaminów, pozycje w rankingach, często kosztem ogromnego stresu i emocjonalnych problemów uczniów, nie są już uważane za szczyt marzeń rodziców i uczniów.

Jak powiedziała jedna z mam-respondentek naszej ankiety:

„Szkoła niepubliczna to przede wszystkim społeczność nauczycieli, uczniów i rodziców, która nie tylko uczy ale też kształtuje i rozwija młodych świadomych ludzi. Każdego otacza szacunkiem, jest otwarta na dyskusje i projekty, wspiera i motywuje we wszystkich działaniach.”

Badanie zawarte w raporcie Our Kids zostało wykonane w 2019 roku, czyli przed pandemią, ale jak pokazaliśmy na podstawie analiz Our Kids z obu fal pandemii zadowolenie uczniów i rodziców i pozytywne oceny pracy placówek niepublicznych w trudnych i pełnych wyzwań czasach COVID-19 potwierdzają jakość i wartość szkolnictwa niepublicznego i jego coraz większą przewagę nad edukacją publiczną w ocenie uczniów i rodziców. Szkoły niepubliczne sprawdziły się w czasach kryzysu i to jest bezpośrednią przyczyną coraz większego nimi zainteresowania, co omawiamy w artykule Polacy zdecydowanie preferują szkoły niepubliczne.