Edukacja dla dzieci wymagających wsparcia

Na tej stronie:

Lista szkół
System edukacji w Polsce a dzieci wymagające wsparcia
Przedszkola i szkoły uprawnione do kształcenia specjalnego
Placówki uprawnione do nauki dzieci z problemami w uczeniu się
Jakie dzieci mogą otrzymać wsparcie
Our Kids poleca

W polskim systemie edukacji wszystkie dzieci podlegają obowiązkowi nauki – bez względu na to, czy dziecko jest w tzw. normie intelektualnej, czy też nie, bo ma jakieś dysfunkcje lub jest osobą niepełnosprawną fizycznie. Jedynie edukacja przedszkolna jest nieobowiązkowa, aczkolwiek samo przygotowanie szkolne (zerówka) już nie, tak jak nauka w szkole do 18. roku życia.

Kształcenie dzieci z problemami może być prowadzone zarówno w placówkach publicznych, jak i niepublicznych, czyli w przedszkolach i szkołach, a nauczane treści i wymagane umiejętności muszą odpowiadać etapom edukacyjnym, które wiążą się z fazami rozwoju dziecka. Bez znaczenia jest zatem, czy są to szkoły międzynarodowe, szkoły IB, dwujęzyczne czy profilowane, szkoły tradycyjne, Montessori, waldorfskie czy eksperymentalne - wszystkie są uprawnione do nauczania dzieci mających trudności w uczeniu się.

System edukacji w Polsce a dzieci wymagające wsparcia

W Polsce edukacja została podzielona na cztery etapy:

edukację przedszkolną dla dzieci w wieku 3-5 lat (prowadzoną przede wszystkim w przedszkolach i punktach przedszkolnych) oraz obowiązkowe przygotowanie szkolne dla dzieci w wieku 6 lat – tzw. zerówka, która może być prowadzona w przedszkolach oraz w szkołach;
edukację szkolną, na którą składają się: edukacja wczesnoszkolna 7-10 lat (czyli klasy I-III) oraz podstawowa (10-15 lat, czyli klasy IV-VIII), oraz
edukację na poziomie średnim, czyli licea ogólnokształcące (15-19 lat), technika (15-20 lat) lub szkoły branżowe (15-18 lat).

Etapy te są obowiązkowe dla każdego dziecka, co oznacza, że są one odzwierciedlone w systemie kształcenia specjalnego – głównie w przedszkolach i szkołach specjalnych, chociaż w przypadku niepełnosprawności intelektualnych umiarkowanych i głębokich przepisy przewidują pewne odstępstwa, wydłużając granice wiekowe zakończenia edukacji na poszczególnych jej etapach do:

10. roku życia w przedszkolu,
20. roku życia w szkole podstawowej,
24. roku życia w szkole średniej.

Przedszkola i szkoły uprawnione do kształcenia specjalnego

Placówki uprawnione do kształcenia specjalnego określa rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. 2017 poz. 1578). Zgodnie z nim taka działalność może być prowadzona przez:

przedszkola i szkoły ogólnodostępne;
przedszkola i szkoły z oddziałami/klasami integracyjnymi lub przedszkola i szkoły integracyjne również dostępne dla wszystkich dzieci, ale jednocześnie przystosowane do edukacji dzieci z niepełnosprawnościami;
przedszkola i szkoły z oddziałami/klasami specjalnymi i szkoły specjalne, w tym szkoły przysposabiające do pracy - dostępne jedynie dla dzieci z orzeczeniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych, w tym niepełnosprawnych ruchowo i/lub intelektualnie, a także:
młodzieżowe ośrodki wychowawcze i ośrodki socjoterapii,
specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze i specjalne ośrodki wychowawcze; oraz ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym głębokim lub z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku szkolnego i nauki.

Ważne jest to, że wybór miejsca nauki dziecka zależy przede wszystkim od jego rodziców lub opiekunów. Jest on tym trudniejszy, że w polskim systemie każde publiczne przedszkole i szkoła ogólnodostępna ma obowiązek przyjęcia dziecka z dysfunkcjami, niepełnosprawnego lub zagrożonego wykluczeniem społecznym i objęcia go pomocą psychologiczno-pedagogiczną.

Rodzice otrzymują jednak w tym zakresie wsparcie w postaci sugestii nauczycieli, pracowników przedszkola lub szkoły, a przede wszystkim specjalistycznej diagnozy poradni psychologiczno-pedagogicznej, wydawanej w formie opinii lub orzeczenia, i zawartych w nich zaleceń co do form i metod kształcenia. Polski system zakłada przy tym, że:

uczniowie niepełnosprawni intelektualnie w stopniu lekkim mogą uczęszczać do szkoły ogólnodostępnej lub szkoły specjalnej realizującej program dla lekkiego stopnia niepełnosprawności;
uczniowie niepełnosprawni w stopniu umiarkowanym i znacznym odbierają edukację w szkołach specjalnych i zespołach edukacyjno-terapeutycznych;
uczniowie niepełnosprawni intelektualnie w stopniu głębokim - w zespołach rewalidacyjno-wychowawczych, których celem jest przede wszystkim usprawnianie, rehabilitacja i kształtowanie umiejętności dnia codziennego oraz rozwijanie umiejętności komunikacyjnych.

Z tego powodu dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim nie organizuje się oddziałów/klas specjalnych w ogólnodostępnych przedszkolach/szkołach, a co najwyżej oddziały/klasy integracyjne. Szkoły specjalne przysposabiające do pracy organizuje się wyłącznie dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi. Warto też nadmienić, że w szkołach ogólnodostępnych nie organizuje się oddziałów specjalnych dla dzieci i młodzieży niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.

Placówki uprawnione do nauki dzieci z problemami w uczeniu się

Jak już powiedzieliśmy szkoły publiczne mają obowiązek przyjęcia dziecka z niepełnosprawnościami. Obowiązek ten nie dotyczy jednak szkół niepublicznych (prywatnych lub społecznych), które mogą odmówić przyjęcia dziecka, zwłaszcza gdy nie są w stanie zapewnić mu odpowiednich warunków nauki. Są jednak zobligowane do udzielania swoim uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w rozumieniu, jakie nadaje jej rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Zgodnie z nim pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia i czynników środowiskowych wpływających na jego funkcjonowanie w przedszkolu, szkole i placówce, w celu wspierania potencjału rozwojowego ucznia i stwarzania warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz w środowisku społecznym. Ta pomoc w szkołach niepublicznych może się odbywać na nieco innych zasadach i w pewnym zakresie może być odpłatna, co wyraźnie określają regulaminy szkolne. Inna sprawa, że niemal wszystkie szkoły prywatne tę pomoc w jakimś sensie realizują, m.in. poprzez zindywidualizowane podejście do dziecka, adekwatne metody nauczania, dodatkowe zajęcia pozwalające dziecku nadrobić zaległości w nauce, chociaż nie zawsze realizowane w ramach czesnego.

Dla szkół niepublicznych obowiązkowe jest również objęcie opieką ucznia z orzeczeniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych (SPE). Uprawnionymi jednostkami do wydawania orzeczenia o SPE są wyłącznie publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne wyznaczone przez wojewódzkiego kuratora oświaty, co ma fundamentalne znaczenie przy ubieganiu się o przyjęcie dziecka do szkoły integracyjnej lub specjalnej – bo bez tych orzeczeń dzieci nie są przyjmowane. Warto zaznaczyć, że orzeczenie o SPE nie jest orzeczeniem o niepełnosprawności dziecka, a jedynie orzeczeniem o konieczności objęcia dziecka opieką.

Ogólnodostępna szkoła, w której uczy się dziecko ze SPE, powołuje zespół specjalistów, który opracowuje dla niego indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET). Szkoła otrzymuje możliwość zatrudnienia nauczyciela wspomagającego do klasy, w której dziecko ze SPE się uczy oraz możliwość korzystania z niezbędnych specjalistów i terapeutów. W przypadkach, gdy ze względu na dysfunkcje lub chorobę dziecko nie może uczestniczyć w lekcjach z innymi dziećmi w normalnym wymiarze, uruchamiana jest indywidualna ścieżka rozwoju. Ma ona charakter okresowy i polega na tym, że dziecko uczestniczy z innymi dziećmi tylko w wybranych zajęciach, a pozostałe są prowadzone z nim indywidualnie, czasami również w domu.

Podsumowując, polskie placówki oświatowe oferują pełny zakres wsparcia uczniów z problemami na wszystkich etapach edukacji, zarówno w szkołach ogólnodostępnych, jak i placówkach wyspecjalizowanych w kształceniu dzieci z trudnościami w uczeniu się, w tym niepełnosprawnych fizycznie lub intelektualnie. Wsparcie jest oferowane również dzieciom, które nie chodzą do przedszkola – w ramach wczesnego wspomagania rozwoju (WWRD). Decyzję o konieczności takiego wsparcia wydają uprawnione publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne i one też (choć zazwyczaj nie te same) w większości je organizują.

Jakie dzieci mogą otrzymać wsparcie

Na wyjątkowe traktowanie, polegające przede wszystkim na dostosowaniu metod i form nauczania, likwidacji barier architektonicznych mogą liczyć przede wszystkim dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, a więc dzieci:

niepełnosprawne - dzieci niedowidzące (i niewidzące), z niedosłuchem i niesłyszące, niepełnosprawne ruchowo oraz niepełnosprawne intelektualnie w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym, dzieci z autyzmem i Zespołem Aspergera, dzieci z Zespołem Downa, a także dzieci z niepełnosprawnościami sprzężonymi;
niedostosowane społecznie, a także zagrożone tym niedostosowaniem, czyli dzieci odrzucające ład społeczny, przejawiające postawy agresywne, buntownicze.

A także, w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, która swoim zakresem obejmuje wyżej wymienione grupy dzieci:

z trudnościami w nauce - z dysleksją, z dysgrafią, z dysortografią, z dyskalkulią, z trudnościami wynikającymi z zaburzeń rozwojowych, niepełnosprawności, niedostosowania społecznego, problemów w funkcjonowaniu społecznym lub niewłaściwego procesu edukacyjnego;
zaburzeniami komunikacji językowej, a więc mające problemy z językiem - ze składnią, gramatyką, zapamiętywaniem słownictwa czy spójnym wypowiadaniem się, a także z mową – z artykulacją, fonacją, płynnością mowy;
przewlekle chore - z astmą, hemofilią, padaczką, depresją, schizofrenią, z zaburzeniami tikowymi, z zaburzeniami lękowymi, z zaburzeniami w odżywianiu się (bulimią lub anoreksją), cukrzycą i innymi;
z potrzebami edukacyjnymi wynikającymi z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych przeżyć, z niepowodzeń edukacyjnych, z zaniedbań środowiskowych;
z trudnościami adaptacyjnymi wynikającymi z różnic kulturowych lub ze zmiany środowiska edukacyjnego, w tym z wcześniejszym kształceniem za granicą; a także
szczególnie uzdolnione – zarówno kierunkowo, jak i wszechstronnie.

Uczniom tym oferowane jest wsparcie określane szerokim pojęciem pomocy psychologiczno-pedagogicznej, która sprowadza się przede wszystkim do pomocy:

dydaktyczno-wychowawczej – poprzez stosowanie zindywidualizowanych metod nauczania, oceniania i wychowania, ułatwiających uczniowi naukę i społeczne przystosowanie;
terapeutycznej, a więc indywidualnych lub grupowych zajęć wyrównawczych, korekcyjno-kompensacyjnych, zajęć rewalidacyjnych, terapii psychologicznej, terapii logopedycznej i innych;
technicznej – poprzez zapewnienie dostępu do specjalistycznych pomocy dydaktycznych, sprzętu medycznego, rehabilitacyjnego oraz urządzeń służących usprawnianiu dziecka;
medycznej – poprzez zapewnienie stałej opieki medycznej, w tym opieki lekarzy specjalistów.

Na koniec warto podkreślić, że poziom tego wsparcia zależy od potrzeb dziecka i rośnie wraz ze specjalizacją szkoły. Przede wszystkim jednak jest on uzależniony od diagnozy zespołu specjalistów poradni psychologiczno-pedagogicznej. Taka diagnoza jest wykonywana na pisemny wniosek rodziców lub prawnych opiekunów dziecka, a wydane na jej podstawie opinia lub orzeczenie stają się wiążące dla placówek oświatowych. Poradnia może orzec np. o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka lub indywidualnego nauczania dla dziecka czy też o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych i takie działania zostaną w szkole lub innej placówce włączone. Jednocześnie dla każdego nauczyciela – w placówce publicznej czy niepublicznej – dokumenty te będą stanowiły cenne wskazówki do pracy z dzieckiem.

Our Kids poleca

Zachęcamy do zapoznania się z innymi zbliżonymi tematyką artykułami Our Kids:

Szkoły dla dzieci z autyzmem

Szkoły i klasy dla dzieci z ADHD w Polsce

Szkoły dla dzieci z Zespołem Aspergera

Plusy i minusy szkół specjalnych

Szkoły specjalne w Polsce

Orzeczenie o specjalnych potrzebach edukacyjnych

Koszty szkoły specjalnej

Osoby, które to czytały, również oglądały:

Warto przeczytać

	Szkoła ( = Warta specjalnej uwagi )	Klasy	Rodzaj	Język / Rodzaj
1	Liceum Ogólnokształcące Dialogu Kultur Etz Chaim ul. Żelazna 57, Wrocław, 53-429	kl. 9 do kl. 12	Polski program nauczania (Ministerstwo Edukacji Narodowej, MEN)	angielski, hiszpański, niemiecki, polski Polski program nauczania (Ministerstwo Edukacji Narodowej, MEN)
1	Robert Land Academy 6727 S Chippawa Road, Wellandport, L0R 2J0	kl. 5 do kl. 12		angielski
0	Nowatorska Szkoła Podstawowa Bogatki 23, Warszawa, 02-837
0	Szkoła Podstawowa Niepubliczna Nr 38 z Oddziałami Integracyjnymi im. Ireny Sendlerowej Skrajna 10, Warszawa, 03-209
0	Szkoła Dać Szansę Głogowa 2B, Warszawa, 02-639
0	Jaskółka Wolumen 3, Warszawa, 01-912
0	Montessori International School Potockiej 38, Poznań, 60-211
0	Krok po Kroku Orszady 10, Warszawa, 02-797
0	Niepubliczna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum 'Otwarte Drzwi' Aleja Niepodległości 36, Poznań, 61-714
0	Szkoła Promitis Wileńska 18 lok. U7, Warszawa, 03-416
0	SPWR Szkoła Podstawowa Wspierania Rozwoju Toruńska 23, Warszawa, 03-226
0	SZKOŁA W KONTAKCIE Gibalskiego 11, Warszawa, 01-190
0	Nasza Szkoła Broniewskiego 89, Warszawa, 01-876
0	Niepubliczna Integracyjna Szkoła Podstawowa im. Achillesa Ratti Księcia Ziemowita 39, Warszawa, 03-788
0	Montessori Elipsoida W. Żeleńskiego 3, Warszawa, 02-403
0	Super Szkoły Fundacji Pomocy Ludziom Niepełnosprawnym Bronowska 18, Warszawa, 03-995

4. Expo Szkół Niepublicznych, 10 lutego 2024 r. O tegorocznych targach

Edukacja dla dzieci wymagających wsparcia

Znajdź optymalne miejsce nauki dla Twojego dziecka

Zajęcia i obozy

Lista szkół

System edukacji w Polsce a dzieci wymagające wsparcia

Przedszkola i szkoły uprawnione do kształcenia specjalnego

Placówki uprawnione do nauki dzieci z problemami w uczeniu się

Jakie dzieci mogą otrzymać wsparcie

Our Kids poleca