Na tej stronie:
- Edukacja domowa (homeschooling) - prawo i przepisy
- Formy pracy z dziećmi
- Zalety nauki domowej
- Wyzwania edukacji domowej
- Szkoła przyjazna ED

Niektóre rodziny jednak chcą pójść jeszcze dalej aby mieć decydujący wpływ na to, jak uczą się ich dzieci, w jaki sposób zdobywają wiedzę i umiejętności.
Pandemia i wymuszone przez nią obostrzenia zachęciły wiele rodzin do wyboru rozwiązania, które ostatnio zyskuje coraz większą popularność - edukacji domowej (ED).
Tam, gdzie narodził się homeschooling – w USA, blisko 2,5 mln. dzieci uczy się w systemie nauki domowej. W Polsce szacuje się, że jest ich obecnie ok. 14 tysięcy, ale liczba ta rośnie.
Edukacja domowa (homeschooling) - prawo i przepisy
Uczenie dzieci w domu było bardzo popularne w dawnych czasach, ale od XIX wieku edukacja przeniosła się do szkół wraz z wprowadzeniem obowiązku zdobywania wykształcenia. Dzisiejsza nauka domowa jest znacznie bardziej ustrukturyzowana, ponieważ jest określona przepisami prawnymi.
Ruch nauki domowej zaczął się rozwijać w latach 70. XX wieku, kiedy autorzy i badacze – tacy jak John Holt, Dorothy i Raymond Moore – zaczęli pisać o reformie edukacji. Zasugerowali nauczanie dzieci w domu jako alternatywną opcję edukacyjną. Według National danych Home Education Research Institute, w Stanach Zjednoczonych jest obecnie ponad 2 miliony dzieci uczących się w domu, a odsetek ten rośnie każdego roku.
Decydowanie przez rodziców o formie kształcenia dziecka jest w Polsce zgodne z prawem, na mocy ustawy o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. z późniejszymi zmianami (Dz. U. 2004 r., nr 256, poz. 2572), która mówi o możliwości „realizacji obowiązku szkolnego poza szkołą”, a więc zezwala na nauczanie domowe dzieci w wieku 6-18 lat.
Nie ma tu jednak miejsca na kompletną dowolność - dziecko musi zostać zapisane do regularnie działającej szkoły i chociaż realizacja programu szkolnego odbywa się poza szkołą, opanowanie go jest sprawdzane na okresowo zdawanych w szkole egzaminach z poszczególnych przedmiotów. To na podstawie ich wyników dziecko jest promowane do kolejnej klasy.
Formy pracy z dziećmi
I o ile zakres wiedzy do opanowania jest określony przepisami i egzekwowany w postaci obowiązkowych egzaminów, sam proces i forma nauczania pozostaje w gestii rodzin. Dzieci mogą być uczone pojedynczo, w grupach, przez rodziców lub tutorów.
Nauka może odbywać się zawsze i wszędzie, nie tylko w domowej “klasie”. Dużą uwagę zwraca się na praktyczne zastosowanie wiedzy teoretycznej w naturalnym środowisku, doświadczanie w praktyce tego, czego się nauczyły. Tu rodzice mogą wykazać się wielką wyobraźnią. Matematyki można uczyć przy remoncie kuchni, biologii przy gotowaniu posiłków czy opiece nad psem, a geografi przy planowaniu wakacji.
Początkowo na wczesnym etapie edukacji rodzice znakomicie radzą sobie z nauczaniem i zapewnianiem dzieciom materiałów i dostarczaniem wiedzy oraz umiejętności, które dzieci mają przyswoić na tym etapie kształcenia,. Z biegiem czasu jednak, kiedy treści programowe w poszczególnych przedmiotach stają się bardziej skomplikowane, stosują szereg innych form pracy - często rodzice grupy dzieci uczonych w domu dzielą między sobą program według swoich umiejętności czy przygotowania, a nawet wspólnie zatrudniają czasowo nauczyciela danego przedmiotu.
Oczywiście, nauka nie ogranicza się do przyswajania wiedzy w izolacji, z dala od świata. Taka nauka stanowi tylko część całego procesu kształcenia. Rodzice i opiekunowie dbają o zróżnicowanie i urozmaicenie bodźców stymulujących naukę - od wycieczek, podróży, zajęć wzbogacających naukę, sportów i różnych rodzajów hobby po obserwacje, eksperymenty, własne badania. Dbając o aspekt społeczny, rodzice często organizują spotkania z innymi dziećmi kształconymi w ten sam sposób.
Istnieją ponadto specjalne grupy i formy pracy skierowane do tzw. “homeschoolersów” – wolne szkoły, kooperatywy edukacyjne, warsztaty organizowane przez szkoły, do których zapisane są dzieci, wyjazdy dla uczniów edukacji domowej, miejsca spotkań dla uczniów ED czy zajęcia cykliczne jak np. LED – klasy licealne dla edukacji domowej (Edukacja domowa – co i jak?)
Zalety nauki domowej
Co daje nauka domowa uczniom i rodzinom? Oto jej zalety:
• Większa efektywność nauki (praca indywidualna z jednym dzieckiem lub w małej grupie),
• Elastyczność i możliwość regulowania tempa - w razie potrzeby odpowiednie zwolnienie lub przyspieszenie tempa nauki
• Dokładne dostosowanie nauki do indywidualnego stylu poznawczego i potrzeb dziecka
• Wzmocnienie relacji rodzinnych - więcej czasu spędzanego razem, mniej presji zewnętrznej
• Większa samodzielność dzieci, uczestnictwo w zajęciach domowych, organizacja swojej nauki podział materiału, planowanie dnia, zarządzanie sobą w czasie
• Lepsze zdrowie: regularne posiłki, odpowiednia ilość snu w porach indywidualnie właściwych, aktywność na świeżym powietrzu, brak sztucznego unieruchomienia i dźwigania przeciążonych plecaków.
• Oszczędzenie czasu rodzica - dojazdy, wywiadówki, zaganianie do prac domowych
• Oszczędzenie czasu dziecka - dojazdy, sprawdzanie obecności, odrabianie prac domowych. (źródło)
Wyzwania edukacji domowej
Mimo niewątpliwych zalet edukacji domowej, łączy się ona z pewnymi wyzwaniami i trudnościami:
• Nowe role w rodzinie. Aby metoda ta działała, rodzice i dzieci muszą wejść w nieco inną niż dotychczas, nową relację - od roli mamy czy taty, trzeba przejść do roli nauczyciela, wymagać i egzekwować. Dzieci z kolei muszą widzieć w nich autorytet i dostosowywać się do “dydaktycznych” wymagań rodziców. Nie zawsze jest to łatwe, ale przy odpowiednim stosunku obu stron - jak najbardziej możliwe. W tym warto zasięgnąć porad psychologa szkolnego czy wymieniać doświadczenia z innymi rodzicami w społeczności ED. Tu nieoceniona może być szkoła i dlatego wybierając ją warto sprawdzić, czy oferuje tego rodzaju wsparcie.
• Egzaminy co roku. Uczniowie kształceni w ED muszą zdawać egzaminy na końcu roku podczas gdy ich rówieśnicy w szkołach ich nie zdają (poza obowiązkowym egzaminem ósmoklasisty), bo oceny są tam wystawiane na podstawie klasówek, pracy w klasie itp. To spore obciążenie, bo od tego jednego egzaminu zależy promocja do następnej “domowej” klasy. Dlatego dobra atmosfera w szkole macierzystej, która dobrze rozumie specyfikę ED jest tak ważna.
• Bardziej aktywna rola rodzin. Ze względu na to, że dziecko nie ma na co dzień grupy rówieśniczej, na rodzinie spoczywa większy obowiązek zapewnienia mu satysfakcjonujących form socjalizacji. To jednak, z drugiej strony, daje rodzinom dużo większą wiedzę o tym, z kim dziecko przebywa i wyboru wartościowych kontaktów.
• Potrzeba dyscypliny. Plan zajęć i inne elementy nauki nie są narzucone z góry przez szkołę, a zatem trzeba je sobie wypracować. To nie jest łatwe, ale uczy samodyscypliny, zarządzania czasem i odpowiedzialności. I może korzystnie wpłynąć na codzienne życie domowe.
Szkoła przyjazna ED
Jak i kiedy zacząć? Naukę domową można rozpocząć w dowolnym momencie roku szkolnego, niekoniecznie czekając na początek roku szkolnego. Trzeba wybrać szkołę, do której zapiszemy dziecko. I nie powinien to być przypadkowy wybór. Najlepiej wybrać tzw. “szkołę przyjazną ED”, która ma już doświadczenie w edukacji domowej.
Czym się charakteryzuje taka szkoła i dlaczego jest to ważne? Mając doświadczenie w tej dziedzinie, wie jak przeprowadzać egzaminy i może zaoferować rodzinom pomoc i wsparcie, a także materiały pomagające w realizacji procesu nauczania domowego. Dysponuje także dokumentami, potrzebnymi do dopełnienia formalności. A ponadto skupia dzieci i rodziców związanych z edukacją domową, integrując środowisko i społeczność ED.
Oto czego można się spodziewać od szkoły przyjaznej ED:
• Stały kontakt z koordynatorem edukacji domowej obejmujący podstawowe informacje, pomoc merytoryczną i organizacyjną, pomoc w rozkładzie materiału itp.
• Kontakt ze szkołą poprzez platformę elektroniczną.
• Organizowanie cyklicznych spotkań dla dzieci w formie warsztatów, konsultacji i wycieczek.
• Kursy przygotowujące do egzaminów ósmoklasisty i matury.
• Organizacja spotkań, zlotów, a nawet obozów dla rodzin.
• Organizowanie grup wsparcia dla rodziców.
• Miła, ciepła i wolna od stresu i rywalizacji atmosfera na egzaminie.
• Możliwość dogodnego rozplanowania terminów egzaminów.
• Szczegółowy opis zagadnień oraz wymagań z każdego przedmiotu opublikowany w zrozumiałej formie i dostępny już na początku roku szkolnego.
• Dostęp do platformy e-learningowej i biblioteki zasobów edukacyjnych w formie elektronicznej.
• Dostęp do pomocy naukowych i książek będących w zasobach szkoły.
• Indywidualne wsparcie ucznia w procesie uczenia się np. poprzez tutoring, czyli formę indywidualnego wsparcia, opartą o cykl regularnych spotkań podopiecznego z tutorem.
• Możliwość wzięcia udziału w konkursach przedmiotowych i innych. (źródło)
Rodziny ED nie muszą mieć żadnych specjalnych kwalifikacji ani uprawnień, ale na pewno muszą spędzić czas na przygotowaniach do rozpoczęcia tego systemu edukacji dzieci i prowadzenia go na bieżąco. Warto korzystać z pomocy i inspiracji innych rodzin ED.
Osoby, które to czytały, również oglądały:
- Szkoły alternatywne w Polsce
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej Szkołę Otwartą
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej Montessori Farm School Folwark Bialka
-
Poradnik
- 3. Expo Szkół Niepublicznych w Warszawie - podsumowanie
- ABC terminologii edukacyjnej - słowniczek pojęć i terminów
- Czesne w prywatnych przedszkolach w Warszawie
- Czesne w prywatnych szkołach
- Dni otwarte szkół
- Dwujęzyczne szkoły w Polsce
- Edukacja dla dzieci wymagających wsparcia
- Edukacja domowa (homeschooling)
- Immersja językowa w nauce języka angielskiego
- Immersja językowa w nauce języka francuskiego
- Innowacje edukacyjne zrodzone w szkole społecznej
- Jak znaleźć właściwą szkołę: pięć wskazówek
- Jakie są zalety szkół z internatem? (opinie ekspertów)
- Zalety prywatnych szkoł
- Koszty szkoły międzynarodowej
- Koszty szkoły specjalnej
- Międzynarodowe szkoły
- Mimo strajku, w szkołach niepublicznych nauka i egzaminy zgodnie z planem
- Mity o edukacji niepublicznej
- Co warto wiedzieć jeśli planujemy naukę za granicą
- Niepubliczne szkoły
- Opinie o prywatnych szkołach i przedszkolach
- Dzieci z orzeczeniem o Specjalnych Potrzebach Edukacyjnych (SPE)
- Plusy i minusy szkół specjalnych
- Polacy zdecydowanie preferują szkoły niepubliczne
- Porównanie brytyjskiego i amerykańskiego systemu edukacji
- Dlaczego szkoła prywatna?
- Powody wyboru szkół niepublicznych - Raport z badania Our Kids
- Procedura aplikacyjna w szkołach prywatnych i niepublicznych w Polsce
- Profile Szkolne
- Programy nauczania w wybranych krajach europejskich
- Prywatne szkolnictwo w Polsce - Raport Our Kids Media
- Prywatne szkoły artystyczne w Polsce
- Prywatne szkoły dla trudnej młodzieży
- Prywatne szkoły dla uzdolnionych dzieci w Polsce
- Prywatne szkoły dzienne w Polsce
- Prywatne szkoły francuskie w Polsce
- Prywatne szkoły językowe w Polsce
- Prywatne szkoły muzyczne w Polsce
- Prywatne szkoły niemieckie w Polsce
- Szkoły żydowskie
- Pytania do szkół niepublicznych (prywatnych i społecznych) w Polsce
- Rankingi i przegląd szkół
- Rekordowa frekwencja na 1. Expo Szkół Niepublicznych Our Kids - Warszawa 2019
- Rodzaje szkół w Polsce
- Rodzaje szkół w Warszawie
- Rozmowa rekrutacyjna w prywatnej szkole w Polsce
- Seminaria edukacyjne na 3. Expo Szkół Niepublicznych 2023
- STO - ponad 30 lat szkół społecznych w Polsce
- Sukces 1. edycji dorocznego Expo Szkół Niepublicznych Our Kids
- Dlaczego szkola prywatna
- Szkoły alternatywne w Polsce
- Szkoły angielskie i anglojęzyczne w Warszawie
- Szkoły anglojęzyczne w Łodzi
- Szkoły anglojęzyczne we Wrocławiu
- Szkoły dla chłopców w Polsce
- Szkoły dla dzieci z Zespołem Aspergera
- Szkoły dla dziewcząt w Polsce
- Szkoły i klasy dla dzieci z ADHD w Polsce
- Szkoły i klasy dla dzieci z autyzmem w Polsce
- Szkoły koedukacyjne w Polsce
- Szkoły międzynarodowe w Gdańsku i Gdyni
- Szkoły międzynarodowe w Krakowie
- Szkoły międzynarodowe w Rzeszowie
- Szkoły międzynarodowe w Łodzi
- Szkoły międzynarodowe we Wrocławiu
- Szkoły niekoedukacyjne (opinie ekspertów)
- Szkoły prywatne
- Szkoły publiczne i niepubliczne
- Szkoły religijne w Polsce
- Szkoły specjalne w Polsce
- Szkoły sportowe w Polsce
- Szkoły społeczne
- Szkoły trzyjęzyczne i uczące trzech języków w Polsce
- Szkoły z e-learningiem w Polsce
- Szkoły z internatem
- Szkoły z językiem angielskim w Krakowie
- Szkoły z mundurkami w Polsce
- Szkoły z programem Advanced Placement
- Wady i zalety nauki w szkole międzynarodowej
- Wielojęzyczność u dzieci (opinie ekspertów)
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej EF Academy Oxford
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej Montessori Farm School Folwark Bialka
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej Szkołę Otwartą
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej Szkołę Podstawową i Liceum Sióstr Nazaretanek w Warszawie
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej Wrocław Cosmopolitan School (2 wywiady, nowe wideo)
- Zalety dwujęzyczności
- Zalety i wady szkół językowych
- Edukację dwujęzyczną zacznij w przedszkolu lub jeszcze w żłobku
-
System edukacyjny
- Co jeśli nie dostałeś się do wybranego liceum?
- Dawne międzynarodowe gimnazja w Polsce
- Dwujęzyczne przedszkola w Polsce
- Jak zapisać dziecko do przedszkola w Polsce?
- Katolickie przedszkola w Polsce
- Klasy i profile w polskich szkołach średnich i podstawowych
- Licea z internatem
- Międzynarodowe licea w Polsce
- Międzynarodowe przedszkola w Polsce
- Mokotow High School Campus - nowe liceum i campus Thames British School
- Placówki opiekuńcze dla małych dzieci
- Plusy i minusy przedszkoli
- Plusy i minusy żłobków
- Porównanie programów przedszkoli
- Dwujęzyczne szkoły podstawowe w Warszawie
- Prywatne licea w Warszawie
- Prywatne przedszkola w Krakowie
- Prywatne szkoły podstawowe
- Prywatne szkoły podstawowe w Warszawie
- Prywatne liceum
- Prywatne żłobki w Polsce
- Przedszkola ekologiczne w Polsce
- Przedszkola Montessori
- Przedszkola prywatne (niepubliczne)
- Przedszkola prywatne w Gdańsku i Gdyni
- Przedszkola prywatne w Poznaniu
- Przedszkola prywatne w Rzeszowie
- Przedszkola prywatne w Szczecinie
- Przedszkola w Warszawie
- Przedszkola prywatne w Łodzi
- Przedszkola prywatne we Wrocławiu
- Rozszerzenia a profile klas w szkołach średnich
- Społeczne licea w Polsce
- Społeczne szkoły podstawowe w Polsce
- Technikum - coraz bardziej popularna opcja edukacyjna
- Wybór szkoły średniej w Polsce
- Wywiad Our Kids: Polish British Academy of Warsaw
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej Akademeia High School
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej British Primary School of Wilanów
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej Dwujęzyczną Prywatną Szkołę Podstawową im. A. Bućko w Wasilkowie
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej Dwujęzyczną Szkołę Podstawową Numer 1 w Wesołej
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej FSA School
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej International Bilingual Kindergartens and Nurseries KIDS&CO.
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej Niepubliczne Szkoły Podstawowe Gaudeamus
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej Przedszkole Baby City
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej The English Playhouse i The English Primary
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej The International School
- Żłobki Montessori w Polsce
-
Lokalizacje szkół
- Prywatne szkoły dzienne w Warszawie
- Prywatne szkoły językowe w Warszawie
- Prywatne szkoły katolickie w Warszawie
- Prywatne szkoły w Rzeszowie
- Przedszkola i szkoły Montessori w Warszawie
- Szkoły anglojęzyczne w Poznaniu
- Szkoły międzynarodowe w Poznaniu
- Szkoły międzynarodowe w Warszawie
- Szkoły niepubliczne w Warszawie
- Szkoły prywatne (niepubliczne) w Białymstoku
- Szkoły prywatne (niepubliczne) w Gdańsku i Gdyni
- Szkoły prywatne (niepubliczne) w Gliwicach
- Prywatne (niepubliczne) szkoły w Kielcach
- Prywatne (niepubliczne) szkoły w Krakowie
- Prywatne szkoły w Poznaniu
- Szkoły prywatne (niepubliczne) w Radomiu
- Szkoły prywatne (niepubliczne) w Sosnowcu
- Szkoły prywatne (niepubliczne) w Toruniu
- Prywatne szkoły w Warszawie
- Szkoły prywatne (niepubliczne) w Zabrzu
- Szkoły prywatne (niepubliczne) w Zamościu
- Szkoły prywatne (niepubliczne) w Łodzi
- Szkoły prywatne (niepubliczne) we Wrocławiu
- Szkoły prywatne w Bielsku-Białej
- Szkoły prywatne w Bydgoszczy
- Szkoły prywatne w Częstochowie
- Szkoły prywatne w Katowicach
- Szkoły prywatne w Lublinie
- Szkoły prywatne w Olsztynie
- Szkoły prywatne w Szczecinie
- Szkoły prywatne w Zielonej Górze
- Szkoły z zajęciami specjalnymi w Warszawie
- Szkoły z internatem w Warszawie
- Szkoły z programem IB w Gdańsku i Gdyni
- Szkoły z programem IB w Krakowie
- Szkoły z programem IB w Poznaniu
- Szkoły z programem IB w Rzeszowie
- Szkoły z programem IB w Łodzi
- Szkoły z programem International Baccalaureate (IB) w Warszawie
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej American School of Warsaw
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej EF Academy
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej Excellence in Education
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej Multischool International School
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej PRIMUS Niepubliczną Szkołę Podstawową nr 47 i Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej Thames British School
- Wywiad Our Kids: Poznaj lepiej The British School Warsaw