Klasy i profile w polskich szkołach podstawowych i średnich

Rodzaje programów i profili szkolnych

Od kilku lat w polskich szkołach powstaje coraz więcej kierunków kształcenia. Tworzone są specjalistyczne profile klas, w których dominują konkretne przedmioty nauczania. Jest tak głównie w szkołach średnich, ale profilowane klasy zdarzają się także w szkole podstawowej. W tym artykule mogą Państwo przeczytać o znaczeniu wyboru profilu, o różnych profilach w szkołach średnich (ale także podstawowych), a następnie - co szczególnie istotne - o tym jak szkoły niepubliczne podchodzą do profilowania edukacji. kontynuuj czytanie...

Na tej stronie:

Rozszerzenia
Profile kształcenia na poziomie szkoły podstawowej
Profile kształcenia na poziomie szkoły średniej
Profile a szkoły niepubliczne

Rozszerzenia

Z kwestią specjalizacji w kształceniu dzieci i młodzieży wiążą się tzw. rozszerzenia. Każdy uczeń obowiązany jest do realizacji co najmniej dwóch i co najwyżej czterech przedmiotów w zakresie rozszerzonym. Nazwa profilu najczęściej zdradza, jakie przedmioty będą realizowane w rozszerzonym trybie, np. w profilu biologiczno-chemicznym rozszerzone przedmioty to biologia i chemia, w humanistycznym - język polski, historia, geografia. Zasady regulujące jakich i ilu przedmiotów uczniowie muszą uczyć się w zakresie rozszerzonym określają rozporządzenia Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Profile kształcenia na poziomie szkoły podstawowej

Niektóre placówki szkolne już na etapie szkoły podstawowej tworzą profile kształcenia. W ten sposób od najmłodszych lat dziecko ma możliwość rozwijania swoich pasji lub/i kształcenia w duchu zgodnym z aspiracjami rodziców. Nie są to profile, które w jakiś zasadniczy sposób determinują przyszłe wybory edukacyjne dzieci. Mają raczej za zadanie stworzyć dzieciom szersze możliwości rozwijania zainteresowań. Są to pojedyncze klasy podczas gdy większość ma charakter ogólny.

Najpopularniejsze profile klas w szkołach na poziomie podstawowym to klasy o profilu: artystycznym, sportowym, językowo-informatycznym, językowym, ekologicznym i politechnicznym.

Spójrzmy na kilka przykładów. W Bydgoszczy znajduje się szkoła z klasą politechniczną przyciągająca dzieci zainteresowane matematyką, informatyką i przyrodą. Uczniowie tej szkoły uczestniczą w cyklicznych zajęciach „Robotyka i lego”, gdzie rozwijają kompetencje informatyczne i techniczne poprzez budowę z klocków Lego Education WeDo. Jedna ze szkół w Gorzowie Wielkopolskim oferuje natomiast edukację o profilu artystycznym, a wszyscy uczniowie biorą udział w zajęciach jednego z profili: plastycznego (rysunek, malarstwo, grafika, rzeźba w materiałach szkolnych) lub baletowego (taniec ludowy, klasyczny, współczesny, umuzykalnienie, gra na fortepianie). Na poziomie podstawowym pojawia się coraz więcej profili językowych i sportowych, gdyż to właśnie w tych kierunkach rodzice chcą rozwijać swoje dzieci.

Powstanie różnych profili w szkołach podstawowych jest odpowiedzią na zainteresowania rodziców i nie ma konsekwencji w postaci konieczności zdawania takich lub innych przedmiotów na egzaminach.

Profile kształcenia na poziomie szkoły średniej

Decyzja o wyborze profilu w szkole Sredniej ma znacznie bardzo istotne dla uczniów i - szczególnie w szkolnictwie publicznym - dla jego dalszej ścieżki edukacyjnej, włącznie ze studiami wyższymi.

Liceum

Licealne profile kształcenia nawiązują do konkretnych grup kierunków studiów, dlatego już przed rozpoczęciem szkoły średniej oczekuje się od uczniów sprecyzowania ich ścieżki edukacyjnej. Wybór właściwego profilu ma umożliwić lepsze przygotowanie do matury z wybranego przedmiotu i dać szansę dostania się na wymarzoną uczelnię i upragniony kierunek studiów, zgodny z zainteresowaniami.

Od dłuższego już czasu popularne są następujące profile:

matematyczno-fizyczny,
matematyczno-informatyczny,
humanistyczny,
biologiczno-chemiczny,
fizyczno-informatyczne,
artystyczny,
geograficzny,
dziennikarski,
historyczny,

Popularne są także profile językowe, np. profil dwujęzyczny z językiem angielskim czy hiszpańskim. Uzupełniają je bardziej nowoczesne kierunki, które często oprócz standardowych rozszerzonych przedmiotów oferują dodatkowe, stricte specjalistyczne. Wśród innych profilowanych klas znajdziemy:

językowo-turystyczne,
menedżersko-ekonomiczne,
psychologiczno-społeczne,
społeczno-prawne,
prawnicze,
politechniczne,
przyrodniczo-medyczne,
medyczne,
ekonomiczno-biznesowe,
medialne,
europejskie,
policyjno-mundurowe,
artystyczno-teatralne,
programistyczne,
e-sportowe.

Coraz więcej liceów otwiera klasy o profilach dostosowanych do popularnych, przyszłościowych lub zupełnie nowych kierunków studiów. Jedno z liceów we Wrocławiu oferuje kształcenie na profilu programistycznym. Uczniowie mają możliwość zdobywania wiedzy z podstaw PHP, MySQL, JavaScript oraz Ruby/Python. Jedna ze szkół w Krakowie ma klasę e-sportową, przygotowującą do zostania profesjonalnym zawodnikiem e-sportowym. Uczniowie mogą liczyć na opiekę psychologa sportu. Szkoła prowadzi ligę klas e-sportowych online, zakończoną finałami offline. Dużą grupę specjalistycznych klas w liceach stanowią klasy medyczne, które przygotowują uczniów do podjęcia studiów na kierunkach: medycyna, analityka medyczna, farmacja, biochemia, fizjoterapia, ratownictwo medyczne, fizyka medyczna itp. W jednej ze szkół w Kielcach podczas zajęć licealiści zapoznają się ze strukturą szpitala i z diagnostycznym sprzętem medycznym, zdobywają wiedzę o prawach pacjenta i poznają technikę wykonywania testów diagnostycznych takich jak badanie krwi, zdjęcie RTG, biopsja itp.

Szkoły licealne stawiają także na przygotowanie uczniów do studiów na prestiżowych uczelniach za granicą.

Technikum

Profile kształcenia w technikach funkcjonują jako kierunki kształcenia zawodowego. Informatyka, ekonomia i mechanika – z badań wynika, że to w tych branżach widzi się w przyszłości najwięcej uczniów techników. Ministerstwo Edukacji Narodowej donosi, że najpopularniejszymi kierunkami kształcenia w technikach są takie, które przygotowują do następujących zawodów:

technik informatyk,
technik ekonomista,
mechanik pojazdów samochodowych,
technik hotelarstwa,
technik mechanik.

Profile w technikum z jednej strony są tożsame z nazwą zawodu, a z drugiej strony poprzez specjalistyczne przedmioty i wydłużony, rozszerzony program nauczania dają solidne przygotowanie do podjęcia studiów. Dla uczniów chcących podjąć naukę w technikum oferta profili jest bardzo szeroka, a wśród nich, poza tymi najbardziej popularnymi, znajdziemy: mechatroniczny, teleinformatyczny, mechaniczny, elektryczny, elektroniczny, gastronomiczny, rolniczy, ochrony środowiska, energetyczny, geologiczny, graficzny, geodezyjny górnictwa podziemnego, administracyjny, turystyczny, kosmetyczny, weterynaryjny, ratownictwa medycznego, cukierniczy, budowlany, fryzjerski, wojskowy itp.

Profile a szkoły niepubliczne

Wiele poradników sugeruje uczniom, żeby już przed rozpoczęciem szkoły średniej sprecyzowali ścieżkę edukacyjną, czyli de facto zdecydowali o swojej dość odległej przyszłości edukacyjnej. W ten sposób profile w liceum są jak "wąska rynna", przekierowująca przyszłych maturzystów tylko do takiej, a nie innej grupy kierunków studiów (źródło). Wybierając profil dokonuje się wyboru przedmiotów rozszerzonych, co oznacza w praktyce konieczność wybrania przedmiotów, z których uczeń będzie zdawał przedmioty na maturze. A co jeśli dziecko (mające zaledwie 14-15 lat) nie wie tak wcześnie co będzie chciało robić w dorosłym życiu? A co jeśli jego zainteresowania się zmienią?

Wiele liceów niepublicznych właśnie w tym upatruje swoją przewagę, że są bardziej elastyczne zarówno pod względem profili, jak i możliwości zmiany rozszerzeń przedmiotowych prawie do ostatniej chwili.

Wiele szkół niepublicznych (prywatnych i społecznych) nie zostawia swoich uczniów samym sobie w kwestii wyboru profilu przyszłej klasy kiedy przekraczają oni granicę między szkołą podstawową a średnią. Oferują poradnictwo, aby decyzja o wyboru profilu była podjęta przy pomocy specjalistów, w dialogu z dzieckiem i jego rodzicami. Wtedy jest większa szansa na to, że przy dokonywaniu decyzji weźmie się pod uwagę autentyczne preferencje ucznia (jeżeli takie już ma).

Tym co różni licea niepubliczne od liceów publicznych jest także znacznie większa elastyczność - w razie zmiany zainteresowań ucznia szkoły dają możliwość zmiany ścieżki profilowej aż do końca 2 klasy (w liceach 3-letnich) i 3 klasy (w liceach 4-letnich), czyli aż do przedostatniej klasy liceum.

Szkoły niepubliczne oferują też uczniom silne wsparcie i pomoc w procesie aplikowania na studia wyższe za granicą, a wiele z nich blisko współpracuje z uczelniami wyższymi. Uczniowie nie są pozostawieni sami sobie przy decyzji wyboru profilu klasy i wyznaczaniu drogi rozwoju już począwszy od klasy I.

Wszystko to powoduje, że uczniowie nie muszą być poddani ogromnemu stresowi, jaki może spowodować świadomość wejścia na drogę bez możliwości odwrotu ani stresowi wynikającemu z możliwości niedopuszczenia go przez nauczyciela do matury, co może się zdarzyć w szkole publicznej kiedy uczeń nie ma wystarczająco wysokich ocen by zapewnić mu zdanie matury.

A jak wiemy z wyników badań własnych przeprowadzonych przez Our Kids, opisanych w “Raporcie o szkolnictwie niepublicznym w Polsce 2019”, tym co rodzice cenią sobie najwyżej w szkołach niepublicznych jest komfort emocjonalny dzieci i wsparcie, udzielane im przez szkołę.

Eksperci odpowiadają na pytania najczęściej zadawane przez rodziny EXPERT CORNER

Klasy i profile w polskich szkołach średnich i podstawowych