Szkoły żydowskie w Polsce

Na tej stronie:

Takie nauczanie w ramach szkółki niedzielnej „Cheder Gdańsk” prowadzi na przykład gmina żydowska w Gdańsku. Szkółka jest dostępna dla dzieci i młodzieży w wieku 5-15 lat, zarówno pochodzenia żydowskiego, jak i innych wyznań, które chcą poznać tradycję i obyczaje żydowskie. Religię, historię, kulturę żydowską i język hebrajski można też poznać w trakcie kursów i spotkań przygotowywanych przez działające w Polsce organizacje żydowskie, np. Centrum im. Mojżesza Schorra w Warszawie, Centrum Społeczności Żydowskiej w Krakowie (JCC), Szkołę Języków Antycznych i Orientalnych oraz Fundację Ronalda S. Laudera. Naukę języka hebrajskiego prowadzą również 47. Liceum Ogólnokształcące im. S. Wyspiańskiego w Warszawie oraz 6. Liceum Ogólnokształcące w Gdańsku.

W Polsce można jednak znaleźć kilka szkół prywatnych, które kształcą dzieci żydowskie, kultywując ich tradycję i kulturę. Działają one zazwyczaj na prawach szkół publicznych jako szkoły mniejszości narodowych. Według danych Systemu Informacji Oświatowej za rok szkolny 2015/2016 liczba uczniów uczących się języka hebrajskiego w placówkach oświatowych wynosiła: 58 w przedszkolach, 312 w szkołach podstawowych oraz 65 w gimnazjach. To wyjątkowo mało, jeśli weźmie się pod uwagę, że większość tych uczniów kształci się w Zespole Szkół Lauder-Morasha w Warszawie, które uczy obecnie około 200 dzieci – w swoim przedszkolu, szkole podstawowej i gimnazjum.

Najlepsze Szkoły Żydowskie w Polsce

Szkoła Lauder-Morasha jest obecnie najważniejszą placówką kształcenia dzieci żydowskich w Polsce. Mieści się przy ul. Wawelberga 10 w Warszawie. Powstała w 1989 roku, kiedy to grupa rodziców wspierana przez Fundację Laudera postanowiła utworzyć żydowskie przedszkole w Warszawie, pierwszą tego typu placówkę oświatową w Polsce po 1968 roku. Początkowo w przedszkolu było tylko 7 dzieci, ale ich liczba rosła i obecnie jest kilkadziesiąt. Przedszkole uczy dzieci w wieku 2,5-5 lat oraz dzieci 6-letnie w ramach przygotowania przedszkolnego. Realizuje podstawę programową Ministerstwa Edukacji Narodowej, proponując jednocześnie zajęcia z zakresu judaizmu oraz języka hebrajskiego. Wokół swojej działalności placówka skupiła również rodziców, którzy wspólnie z dziećmi i pracownikami przedszkola obchodzili Szabaty i wszystkie święta żydowskie. I tak zostało do dzisiaj.

Sukces przedszkola oraz rozwój lokalnej społeczności żydowskiej doprowadziły do otwarcia kolejnych placówek oświatowych w Warszawie – w 1994 roku ruszyła pierwsza od 1950 roku żydowska Prywatna Szkoła Podstawowa nr 94 Lauder-Morasha, a w 1999 roku Prywatne Gimnazjum nr 22. Obie szkoły działają na prawach szkół publicznych, co oznacza, że w zakresie kształcenia podstawowego realizują program edukacyjny Ministerstwa Edukacji Narodowej, jest on jednak poszerzony o nauczanie kultury, tradycji i historii żydowskiej oraz języka hebrajskiego. Celem tej prywatnej szkoły jest obudzenie wśród uczniów poczucia tożsamości narodowej oraz wychowanie ich w duchu tolerancji i szacunku dla różnych religii, narodowości i kultur. Z tego względu szkoła jest otwarta dla dzieci różnych wyznań i narodowości. Promuje szacunek dla symboli, tradycji, a także uczy odpowiedzialności za siebie i innych. Obok podstawowych zajęć szkolnych, wynikających z programu, oferuje m.in. rozszerzony program nauki języków obcych – jęz. angielskiego i jęz. hebrajskiego, zajęcia z filozofii i etyki, informatyki, a także wspólne, rodzinne celebrowanie świąt żydowskich oraz uroczystości szkolnych. Szkoła przyjmuje również obcokrajowców.

Przez wiele lat przedszkole Lauder-Morasha w Warszawie było jedynym funkcjonującym w Polsce, a szkoły jednymi z nielicznych placówkami oświatowymi dla Żydów. W ostatnich latach sytuacja ta zaczęła się zmieniać. Powstało kilka prywatnych szkół żydowskich, które cieszą się rosnącym zainteresowaniem. Ich rozwój wspiera przede wszystkim Fundacja Ronalda S. Laudera, ale także inne organizacje żydowskie, których celem jest odnowienie szkolnictwa i kultury żydowskiej nie tylko w Polsce, ale i na terenie Europy Wschodniej.

Do takich placówek należy Przedszkole Matanel, które rozpoczęło działalność w 2015 roku przy ul. Pomorskiej 18 w Łodzi. Przedszkole zostało założone przez Miriam Szychowską, a wspiera je organizacja Shavei Israel. Jest ono przeznaczone dla dzieci w wieku 2-6 lat, głównie przedstawicieli społeczności żydowskiej, ale również tych, którzy nie mają żadnych żydowskich korzeni. Oprócz normalnych zajęć edukacyjno-wychowawczych, wynikających z podstawy programowej MEN, przedszkole uczy podstaw hebrajskiego, popularnych piosenek żydowskich oraz zapoznaje dzieci ze świętami żydowskimi i sposobem ich obchodzenia.

Wydarzeniem dla społeczności żydowskiej Krakowa było otwarcie prywatnego Przedszkola Frajda na Kazimierzu, które rozpoczęło działalność 1 września tego roku. Od innych odróżnia je to, że obok realizacji podstawy programowej MEN, dzieci mają tu poznawać swoje żydowskie dziedzictwo. Placówka jest prowadzona przez JCC Kraków, a powstała m.in. dzięki wsparciu rodziny Schwartzów i Fundacji Ronalda S. Laudera.

Trzy lata temu ruszyły Tikkun Olam Szkoły Żydowskie we Wrocławiu. Tworzące je podstawówka i gimnazjum mieszczą się przy ul. Sieradzkiej 5 i są prowadzone przez Fundację Edukacji i Kultury Tikkun Olam. Szkoła jest otwartą kulturowo i światopoglądowo szkołą żydowską, wspierającą wszechstronny rozwój ucznia. Jej podstawowym zadaniem jest - obok nauki - uświadomienie uczniom pochodzenia żydowskiego i przygotowanie ich do doskonalenia świata (hebr. Tikkum Olam). Szkoły przyjmuje dzieci zarówno z rodzin wyznania żydowskiego, jak i katolickich, protestanckich czy prawosławnych.

Od 2012 roku we Wrocławiu działa też prywatna żydowska Szkoła Podstawowa Szalom Alejchem (Pokój Wam). Szkoła istniała już wcześniej - od 1998 roku i była prowadzona przez Fundację Ronalda S. Laudera, ale obecnie należy do Fundacji HA. Mieści się w zabytkowej willi przy ul. Jastrzębiej 18/20. Kształci dzieci od zerówki do klasy VIII. Realizuje treści programowe MEN poszerzone o obowiązkową naukę hebrajskiego jako języka mniejszości narodowej oraz zajęcia z kultury i historii żydowskiej. Prowadzi naukę w małych, maksymalnie 18-osobowych klasach, co sprzyja indywidualnemu podejściu do ucznia i lepszym wynikom w nauczaniu.

Kolejną szkołą działającą we Wrocławiu jest Szkoła Dialogu Kultur Etz Chaim, którą prowadzi Fundacja Dialog Kultur - Etz Chaim. Szkoła mieści się przy ulicy Żelaznej 57 i edukuje od 2004 roku, chociaż pod obecną nazwą dopiero od 2011 roku. Odkrywa i pielęgnuje wartości kultury żydowskiej, budzi poczucie tożsamości, jednocześnie kształcąc w duchu tolerancji i szacunku dla różnych religii, narodowości i kultur oraz integruje uczniów różnych wyznań i o różnych korzeniach etnicznych. Podobnie jak inne prywatne szkoły żydowskie placówka ta działa jako szkoła mniejszości narodowych. Realizuje ramy programowe MEN prowadząc jednocześnie rozszerzoną naukę języka polskiego, matematyki i historii. Język hebrajski jest drugim językiem obcym po angielskim. Obecnie szkoła liczy około 80 uczniów w klasach od I do VII. Jak podkreśla Karolina Kempiszak, dyrektorka szkoły, placówka cieszy się dużym zainteresowaniem. Zapewnia indywidualne podejście do każdego ucznia.

Do systemu nauczania dzieci żydowskich i chcących poznać judaizm należy zaliczyć również Lauder E-School. To projekt Fundacji Ronalda S. Laudera, którego zadaniem jest kształcenie on-line dzieci rozsianych po całej Polsce. Lauder E-School istnieje od czterech lat, zapewniając kreatywne formy kształcenia w domowych warunkach. Oferuje zajęcia z kultury żydowskiej i języka hebrajskiego, a dodatkowo, dla chętnych, proponuje lekcje języka angielskiego, niemieckiego oraz francuskiego. Misją szkoły jest kształtowanie tożsamości żydowskiej uczniów, wprowadzanie ich w świat tradycji judaizmu oraz wzmacnianie więzi pomiędzy młodzieżą żydowską w Polsce. Wirtualna szkoła utrzymuje ścisły i rzeczywisty kontakt z uczniami i ich rodzicami, którzy kilka razy w roku spotykają się na uroczystościach rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego, a także na Szabatonie.

Krótkie podsumowanie cech charakterystycznych dla szkół żydowskich w Polsce

Kameralność – prywatne żydowskie szkoły w Polsce mają niewielką liczbę uczniów, a tym samym również klas. Sprzyja to indywidualnemu nauczaniu, które starają się stosować te placówki.

Poziom podstawowy – istniejące obecnie w Polsce prywatne szkoły żydowskie oferują jedynie edukację przedszkolną i szkolną w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum. Żadna nie prowadzi liceum, bo nie ma jeszcze takiego zapotrzebowania.

Szkoły mniejszości narodowych – prywatne szkoły żydowskie w Polsce działają jako szkoły mniejszościowe i korzystają ze wsparcia państwa. Realizując podstawę programową MEN przeznaczoną dla szkół mniejszościowych. Oznacza to, że takie przedmioty jak nauka języka hebrajskiego czy historii i kultury Żydów jest w nich obowiązkowa. Szkoły te są szkołami niepublicznych z uprawnieniami szkół publicznych.

Nauka języka hebrajskiego – jako placówki mniejszości narodowej żydowskie szkoły prowadzą obowiązkową naukę języka hebrajskiego. Nie oznacza to, że lekcje są prowadzone w tym języku – zazwyczaj jest on drugim nauczanym językiem obcym po języku angielskim.

Kultura i historia Żydów – to kolejne obowiązkowe przedmioty nauczania. Program żydowskich szkół prywatnych jest przepełniony kulturą i dziejami Żydów, a ich celem jest budowanie tożsamości narodowej wśród dzieci i młodzieży pochodzenia żydowskiego.

Nauka judaizmu – w programie żydowskich przedszkoli i szkół jest również nauka judaizmu, a przynajmniej jego podstaw oraz znaczenia i sposobu obchodzenia świąt żydowskich. Szkoły te pełnią również rolę animatorów życia kulturalnego i religijnego uczniów i całych ich rodzin, organizując wspólne obchody różnych świąt i innych wydarzeń religijnych.

Otwartość – szkoły żydowskie w Polsce przyjmują nie tylko dzieci z rodzin, dla których religią jest judaizm, ale również dzieci innych wyznań, które chcą się zapoznać z kulturą Żydów w Polsce i na świecie.

Tolerancja – jedną z podstawowych wartości, które wpajają dzieciom i młodzieży żydowskie szkoły jest tolerancji i szacunek dla różnych religii, narodowości, grup etnicznych i kultur.

Naprawianie świata - obok wychowania w pokoju to podstawowe przesłanie, jakie niosą szkoły żydowskie. Celem ich działalności jest wychowanie człowieka aktywnego społecznie, wrażliwego na cierpienie i krzywdę ludzką oraz wszelkie przejawy rasizmu i nietolerancji.

Osoby, które to czytały, również oglądały:

Warto przeczytać

Eksperci odpowiadają na pytania najczęściej zadawane przez rodziny EXPERT CORNER

Prywatne szkoły żydowskie w Polsce

W tych miejscach Twoje dziecko może poznać kulturę i historię swojego narodu oraz nauczyć się języka hebrajskiego

Zajęcia i obozy

Najlepsze Szkoły Żydowskie w Polsce