Orzeczenie o specjalnych potrzebach edukacyjnych

Na tej stronie:

Lista szkół
Czy należy bać się orzeczenia o SPE
Kto i w jakich sytuacjach wydaje orzeczenie o SPE?
Co daje orzeczenie o SPE?
Jakie wsparcie może otrzymać uczeń z orzeczeniem?
Orzeczenie o SPE – krótkie podsumowanie

Specjaliści twierdzą, że w dzisiejszych czasach praktycznie nie ma już dzieci, które nie miałyby jakichś dysfunkcji: są nadpobudliwe, nie potrafią się skupić lub są apatyczne i nadmiernie wycofane, nie radzą sobie z zapamiętywaniem treści lub nawet dodawaniem. W przypadku takich uczniów nauczyciele i pedagodzy szkół publicznych i niepublicznych włączają różne formy pomocy, często sugerując rodzicom udanie się z dzieckiem do poradni psychologiczno-pedagogicznej w celu dokładnego jego zbadania i uzyskania specjalistycznych wskazówek dotyczących dalszej pracy z dzieckiem, które wykraczają poza kompetencje szkoły. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy dziecko ma objawy niepełnosprawności ruchowej czy intelektualnej. Mimo to nie każdy rodzic na taką wizytę się decyduje. Czy postępuje słusznie?

Czy należy bać się orzeczenia o SPE

Pokutująca wciąż w polskim społeczeństwie obawa przed wizytą u psychologa i zaszufladkowaniem przez środowisko jako osoby ułomnej powoduje, że rodzice wstrzymują się z poddaniem swojego dziecka diagnozie rozwojowej, a nawet jeśli już takie badania wykonają, to nie ujawniają ich wyników w przedszkolu czy szkole. Z różnych przyczyn – z powodu niefrasobliwości, z powodu nieprzyjęcia do wiadomości, że dziecko może mieć jakieś warte diagnozy problemy, ale przede wszystkim ze wspomnianej już obawy przed odrzuceniem przez rówieśników jako osoby niepełnosprawnej intelektualnie, obawiając się przeniesienia go do innej klasy lub – co gorsza – do szkoły specjalnej. Tymczasem taka diagnoza zespołu specjalistów poradni psychologiczno-pedagogicznej i co za tym idzie uzyskanie opinii lub orzeczenia o specjalnych potrzebach edukacyjnych (SPE) dziecka w większości przypadków niczego w jego sytuacji szkolnej nie zmienia (oczywiście wszystko zależy od rodzaju dysfunkcji i niepełnosprawności), natomiast staje się podstawą do dalszej intensywnej pracy z uczniem, a w przypadkach niepełnosprawności bądź zagrożenia niedostosowaniem społecznym – przepustką do możliwości korzystania z dodatkowej, bezpłatnej opieki wielu specjalistów: nauczycieli, pedagogów, psychologów i terapeutów, a także innych udogodnień, których dzieci bez orzeczeń na pewno nie otrzymają.

Warunek otrzymania tej pomocy jest jeden – dziecko musi posiadać orzeczenie o SPE, a rodzice muszą o nim poinformować przedszkole lub szkołę. W Polsce korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej objęte jest ochroną danych osobowych, dlatego poradnie oddają całość dokumentów rodzicom lub opiekunom i tylko oni mają prawo zdecydować o ich ujawnieniu. Dyrektor, wychowawca, nauczyciel czy pedagog szkolny - czy to szkoły publicznej, czy niepublicznej - nawet jeśli nie ma wątpliwości co do konieczności kształcenia specjalnego u dziecka, nie ma prawa go w pełni włączyć. Osoby te mogą wspierać rozwój dziecka tylko w ograniczonym zakresie, a działania te są uwarunkowane zgodą rodziców (np. na zajęcia wyrównawcze). Ujawnienie orzeczenia poradni specjalistycznej jest więc niezbędne aby uruchomić pomoc w szkole. Dokument ten stanowi podstawę do podjęcia działań edukacyjnych i terapeutycznych w szkole, a jednocześnie zobowiązuje do ich podjęcia dyrektora placówki i – co istotne – uruchamia dodatkowe środki publiczne na te działania.

Kto i w jakich sytuacjach wydaje orzeczenie o SPE?

Postawienie diagnozy i wydanie orzeczenia o specjalnych potrzebach edukacyjnych dziecka jest w gestii poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz – w przypadku niektórych schorzeń i zaburzeń, takich jak dysfunkcje wzroku, słuchu, autyzm i Zespół Aspergera – wyznaczonych przez kuratora oświaty poradni specjalistycznych.

Orzeczenie o SPE uruchamia różne formy pomocy, z których najważniejsze to:

• możliwość uczestniczenia dziecka w zajęciach terapeutycznych realizowanych na terenie szkoły lub poza nią – w wyspecjalizowanych ośrodkach (takich jak terapia psychologiczna, rewalidacyjna, korekcyjno-kompensacyjna, logopedyczna);

• pomoc dydaktyczno-wychowawcza, uruchamiana w szkole podczas zajęć i po nich (stosowanie metod nauczania i sposobów oceniania, ułatwiających uczniowi naukę i społeczne przystosowanie);

• pomoc medyczna i socjalna.

Co bardzo istotne, orzeczenie o SPE jest też podstawą do nauki w tworzonych przez publiczne i prywatne placówki oddziałach i klasach specjalnych, a także szkołach (i przedszkolach) specjalnych. Jeśli więc będziemy chcieli wysłać nasze dziecko do takiej placówki, to musimy zadbać o orzeczenie.

Orzeczenia o SPE nie należy mylić z orzeczeniem o niepełnosprawności dziecka wydawanym przez miejskie i powiatowe Zespoły Orzekania o Niepełnosprawności, które dają dziecku i rodzicom prawo do korzystania z pomocy o charakterze materialnym, np. z ulg na przejazdy w środkach komunikacji zbiorowej, prawa do bezpłatnej rehabilitacji czy prawa do zasiłku pielęgnacyjnego. Zatem nawet mając orzeczenie o niepełnosprawności dziecka, rodzice muszą wystąpić do poradni psychologiczno-pedagogicznej z wnioskiem o wydanie orzeczenia o SPE, z prostej przyczyny – niepełnosprawność nie musi oznaczać trudności w nauce, a więc konieczności kształcenia specjalnego, tak jak zagrożenie niedostosowaniem społecznym nie oznacza niepełnosprawności.

Zgodnie z przepisami za niepełnosprawne uważa się dzieci:

niesłyszące, słabosłyszące,
niewidome, słabowidzące,
z niepełnosprawnością ruchową - z zaburzeniami w motoryce małej lub dużej, w tym z afazją,
z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym,
z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,
z niepełnosprawnościami sprzężonymi (kiedy występują co najmniej dwie ww. niepełnosprawności razem).

Orzeczenie o specjalnych potrzebach edukacyjnych jest wydawane dzieciom ze względu na:

niepełnosprawność,
zagrożenie niedostosowaniem społecznym oraz
niedostosowanie społeczne.

Z powyższego wyliczenia wynika, że orzeczenie o specjalnych potrzebach nie jest wydawane wszystkim dzieciom, które mają problemy w nauce. Polskie przepisy inaczej podchodzą do uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie lub zagrożonych niedostosowaniem społecznym, a inaczej do uczniów z chorobami przewlekłymi, zaburzeniami psychicznymi, zaburzeniami zachowania (np. ADHD) lub zagrożonych uzależnieniem. Ta grupa uczniów nie otrzymuje już orzeczeń o konieczności kształcenia specjalnego, chociaż orzeczenia wydane na podstawie starych przepisów zachowały swoją ważność do końca okresu, na który zostały wydane. W myśl przepisów tacy uczniowie otrzymują pomoc na poziomie przedszkola lub szkoły. Obecnie dla uczniów, którzy mają problem z funkcjonowaniem szkolnym, np. fobią szkolną, depresją itp., dyrektor, w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej organizuje zindywidualizowaną ścieżkę kształcenia. Pozwala ona na odbywanie części zajęć z klasą bądź indywidualnie – czytamy w wyjaśnieniach MEN.

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna zarówno w przedszkolu, jak i w szkole jest organizowana przez dyrektora w trakcie bieżącej pracy danej placówki i uruchamiana w momencie zauważenia przez nauczyciela, pedagoga czy logopedę szkolnego takiej potrzeby. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest pojęciem szerokim, w którym obok wsparcia udzielanego dzieciom z orzeczeniami mieszczą się m.in. również indywidualna ścieżka nauczania oraz pomoc udzielana dzieciom wybitnie uzdolnionym, gdzie również są włączane np. dodatkowe zajęcia. Nie wymaga ona specjalnej diagnozy poradni psychologiczno-pedagogicznej, chociaż jej opinia i zalecenia stanowią tu istotne wsparcie, wymaga natomiast zgody rodziców, którzy o uruchomieniu takiego wsparcia są niezwłocznie powiadamiani.

Trzeba też dodać, że do momentu ukończenia zerówki dzieci niepełnosprawne– na podstawie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej lub poradni specjalistycznej – mają prawo do bezpłatnego wczesnego wspomagania rozwoju (WWR). Jednak i w tym przypadku rodzice muszą wystąpić z wnioskiem o wydanie takiej opinii.

Co daje orzeczenie o SPE?

Polskie placówki oświatowe dysponują całą gamą narzędzi do wspierania uczniów, zarówno tych, którzy mają problemy z nauką, niekoniecznie wynikające z niepełnosprawności intelektualnej czy ruchowej (trudności z mówieniem, nadpobudliwość, lęki, agresja, niechęć do szkoły), jak i tych którzy są wybitnie uzdolnieni. Po co więc dodatkowe specjalne orzeczenie o konieczności kształcenia specjalnego? Przede wszystkim po to, by umożliwić dzieciom dostęp do specjalistycznego wsparcia. Na jego podstawie rodzice mogą odroczyć obowiązek szkolny dziecka, wysłać je do szkoły (bądź przedszkola) integracyjnej lub specjalnej i uzyskać dostęp do specjalistycznej pomocy psychologicznej, pedagogicznej, terapeutycznej itd. Na podstawie takiego orzeczenia dziecko niepełnosprawne zyskuje również prawo do bezpłatnego przewozu do przedszkola czy szkoły. Orzeczenie o SPE zobowiązuje dyrektora danej placówki oświatowej do realizacji wytycznych wynikających z diagnozy, jednocześnie stanowiąc podstawę prawną takiego działania. Warunek jest jeden – to orzeczenie musi do niego trafić. Pamiętajmy, że ważność orzeczenia jest ograniczona w czasie i może ono dotyczyć roku szkolnego, etapu edukacyjnego lub kształcenia w danej szkole. Co zrozumiałe, orzeczenie może być wydane w dowolnym momencie trwania tych okresów i jest ważne od chwili jego wydania.

Orzeczenie obliguje dyrektora szkoły - bez względu na to czy jest to placówka publiczna czy niepubliczna (działająca na prawach placówki publicznej), do opracowania w ciągu 30 dni od złożenia przez rodziców orzeczenia o SPE indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego (IPET) dla dziecka oraz rozpoczęcia realizowania zawartych w nim zaleceń. Placówki te muszą więc:

dostosować program wychowania przedszkolnego lub nauczania do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka.
zorganizować zajęcia specjalistyczne, w tym zajęcia rewalidacyjne i socjoterapeutyczne;
dostosować warunki i formy sprawdzianu ósmoklasisty, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego.

Trzeba jednak pamiętać, że w orzeczeniu o SPE specjaliści z zespołu psychologiczno-pedagogicznego formułują nie tylko zalecenia dla szkół (lub innych placówek), co do najkorzystniejszych dla dziecka form stymulacji, terapii, rewalidacji, usprawniania, pomocy psychologiczno-pedagogicznej ze wskazaniem konkretnych zajęć oraz metod pracy z dzieckiem i sposobów integracji dziecka z rówieśnikami, ale również – co ważne - preferowanych form kształcenia. Przede wszystkim więc tego, gdzie to nasze dziecko powinno się kształcić – czy w przedszkolu lub szkole ogólnodostępnej, czy w oddziałach lub placówkach integracyjnych, czy też w oddziałach lub placówkach specjalnych lub np. w ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym. Zatem są to zalecenia nie tylko dla szkół (placówek oświatowych), ale i rodziców, bo to oni decydują o wyborze szkoły dla dziecka.

Jakie wsparcie może otrzymać uczeń z orzeczeniem?

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego nie oznacza zatem, że nasze dziecko właśnie dostało świadectwo niepełnosprawności intelektualnej, uniemożliwiające mu dalszą naukę w obecnej szkole, a jedynie wskazania umożliwiające dostosowanie wymagań edukacyjnych do specyfiki jego niepełnosprawności w szkole ogólnodostępnej, integracyjnej czy specjalnej, albo w ośrodku szkolno-wychowawczym, socjoterapeutycznym lub młodzieżowym.

Dziecko zyskuje indywidualne wsparcie kadry pedagogicznej na podstawie specjalnie dla niego opracowanego indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego (IPET), uwzględniającego jego predyspozycje i możliwości edukacyjne oraz dostęp do specjalistycznej pomocy.
Wymiar tego wsparcia jest jednak uzależniony od rodzaju szkoły, do której poślemy dziecko. Jeśli więc będzie to szkoła ogólnodostępna – publiczna czy niepubliczna, to bez względu na rodzaj niepełnosprawności i zalecenia poradni dziecko otrzyma wsparcie, w takim zakresie, do jakiego ta szkoła jest zobowiązana przepisami prawa. Na przykład zgodnie z ramowym planem nauczania dla szkoły podstawowej, w tym szkoły podstawowej specjalnej, minimalny tygodniowy wymiar godzin zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych w oddziale ogólnodostępnym lub integracyjnym wynosi w każdym roku szkolnym 2 godziny, a w oddziale specjalnym – 12 godzin. I tego nikt nie przeskoczy.

Należy przy tym podkreślić, że nawet dziecko z lekką niepełnosprawnością intelektualną, uczęszczające do szkoły ogólnodostępnej, integracyjnej lub specjalnej realizuje tę samą podstawę programową, co inne dzieci. Na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego może jednak liczyć na opisane wyżej wsparcie i pewne udogodnienia, jak dodatkowy czas na egzaminach. Dopiero w przypadku niepełnosprawności umiarkowanej lub znacznej zalecana jest szkoła specjalna o obniżonych wymaganiach edukacyjnych, po której dzieci mogą kontynuować naukę w szkole przysposabiającej do pracy do 24. roku życia. O możliwości skorzystania z oferty tego typu placówek oraz rehabilitacji do 25 roku życia decyduje jednak orzeczenie o SPE.

Orzeczenie o SPE – krótkie podsumowanie

• Orzeczenie o SPE to nie wyrok – nie należy się wzbraniać przed zdiagnozowaniem dziecka, zwłaszcza, gdy sugerują to pracownicy dydaktyczni szkoły. Trzeba jednak pamiętać, że ta decyzja należy wyłącznie do rodziców lub opiekunów, co oznacza, że ani przedszkole, ani szkoła, ani żadna inna placówka edukacyjna nie zrobi tego w naszym imieniu lub samodzielnie. Nie mają takiej kompetencji.

• Poradnie psychologiczno-pedagogiczne przeprowadzają diagnozę z zachowaniem pełnej dyskrecji, a jej wyniki – w tym orzeczenie – wydają tyko rodzicom lub prawnym opiekunom dziecka i to od nich zależy czy dana placówka edukacyjna się o tym dowie.

• Orzeczenie o SPE jest dokumentem, który nie tylko pozwala szkole na uruchomienie pełnego zakresu pomocy pedagogicznej, psychologicznej i terapeutycznej, ale ją do tego zobowiązuje. Pozwala też na uruchomienie przez szkołę dodatkowych środków publicznych, np. na zatrudnienie dodatkowego nauczyciela lub psychologa, i to zarówno w przypadku szkół publicznych, jak i prywatnych, działających na zasadach szkoły publicznej. Dzięki tej pomocy dziecko będzie mogło się poprawnie rozwijać, a jego dysfunkcje nie będą się pogłębiały.

• Orzeczenie o SPE zobowiązuje szkołę (placówkę oświatową) do podjęcia wszelkich zaleconych przez poradnię zadań, ale tylko w zakresie przepisów (przede wszystkim podstawy programowej), jakie ją obowiązują. Oznacza to, że np. szkoła ogólnodostępna, integracyjna, a nawet specjalna, nigdy nie zorganizują tylu zajęć terapeutycznych, co szkoła specjalna dla dzieci z niepełnosprawnością umiarkowaną lub znaczną. Różnice wystąpią też w specjalistycznym wyposażeniu oraz w liczbie dzieci uczestniczących w zajęciach podstawowych i dodatkowych, wykonywanych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

• Wybór szkoły dla dziecka ze SPE jest trudną decyzją, ale trzeba pamiętać, że możliwości wspierania rozwoju dziecka w szkole ogólnodostępnej lub z klasami integracyjnymi są ograniczone. Czasami warto pomyśleć o wyspecjalizowanej placówce edukacyjnej – zwłaszcza, gdy jest ona przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną zalecana.

• Wszelkie formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej wymagają zgody rodziców lub opiekunów dziecka. Bez niej ta pomoc nie może być udzielana.

• Orzeczenie o SPE jest decyzją administracyjną, od której można się odwołać i to zarówno, gdy wynika z niego, że dziecko potrzebuje specjalistycznego wsparcia, jak i wtedy, gdy wyklucza ono taką potrzebę. Odwołanie może również dotyczyć zaleceń zawartych w orzeczeniu – a więc rodzaju i zakresu tego wsparcia.

Osoby, które to czytały, również oglądały:

Warto przeczytać

	Szkoła ( = Warta specjalnej uwagi )	Klasy	Rodzaj	Język / Rodzaj
1	Robert Land Academy 6727 S Chippawa Road, Wellandport, L0R 2J0	kl. 5 do kl. 12		angielski
1	British International School of the University of Łódź Fabryczna 4, Łódź, 90-325	kl. 1 do kl. 12	Angielski program nauczania Diploma programme GCSE / iGCSE Międzynarodowa Matura IB Polski program nauczania (Ministerstwo Edukacji Narodowej, MEN)	angielski, hiszpański, polski Angielski program nauczania Diploma programme GCSE / iGCSE Międzynarodowa Matura IB Polski program nauczania (Ministerstwo Edukacji Narodowej, MEN)
0	Super Szkoły Fundacji Pomocy Ludziom Niepełnosprawnym Bronowska 18, Warszawa, 03-995
0	Nowatorska Szkoła Podstawowa Bogatki 23, Warszawa, 02-837
0	SZKOŁA W KONTAKCIE Gibalskiego 11, Warszawa, 01-190
0	SPWR Szkoła Podstawowa Wspierania Rozwoju Toruńska 23, Warszawa, 03-226
0	Szkoła Promitis Wileńska 18 lok. U7, Warszawa, 03-416
0	Niepubliczna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum 'Otwarte Drzwi' Aleja Niepodległości 36, Poznań, 61-714
0	Montessori Elipsoida W. Żeleńskiego 3, Warszawa, 02-403
0	Krok po Kroku Orszady 10, Warszawa, 02-797
0	Szkoła Podstawowa Niepubliczna Nr 38 z Oddziałami Integracyjnymi im. Ireny Sendlerowej Skrajna 10, Warszawa, 03-209
0	Szkoła Dać Szansę Głogowa 2B, Warszawa, 02-639
0	Montessori International School Potockiej 38, Poznań, 60-211
0	Jaskółka Wolumen 3, Warszawa, 01-912
0	Niepubliczna Integracyjna Szkoła Podstawowa im. Achillesa Ratti Księcia Ziemowita 39, Warszawa, 03-788
0	Nasza Szkoła Broniewskiego 89, Warszawa, 01-876

Eksperci odpowiadają na pytania najczęściej zadawane przez rodziny EXPERT CORNER

Orzeczenie o specjalnych potrzebach edukacyjnych (SPE)

Korzyści dla dziecka wynikające z posiadania orzeczenia poradni psychologiczno-pedagogicznej

Zajęcia i obozy

Lista szkół

Czy należy bać się orzeczenia o SPE

Kto i w jakich sytuacjach wydaje orzeczenie o SPE?

Co daje orzeczenie o SPE?

Jakie wsparcie może otrzymać uczeń z orzeczeniem?

Orzeczenie o SPE – krótkie podsumowanie