Dobrostan (well-being) uczniów w szkołach niepublicznych

Na tej stronie:

Im wcześniej, tym lepiej
Szkolny psycholog/pedagog i wsparcie profesjonalne
Nie tylko nauka
Specjalne szkolne inicjatywy
Oceny działań szkół
Our Kids poleca

W poprzednim artykule "Dobrostan - dobre samopoczucie (well-being) uczniów" pokazaliśmy jak istotna w edukacji jest sfera psychiczno-emocjonalna uczniów, szczególnie w czasach pandemii.

Na potrzeby tego cyklu artykułów, zapytaliśmy szkoły-członków społeczności Our Kids o to, jak dbają o dobrostan uczniów - o ich “well-being”. Otrzymaliśmy ciekawe informacje o ich metodach pracy, strategiach i technikach, które omawiamy poniżej.

Im wcześniej, tym lepiej

Z dbaniem o dobrostan uczniów jest tak jak z nowymi technologiami, gdzie te szkoły, które od dawna, jeszcze przed pandemią, stawiały na ten aspekt nauczania, dużo łatwiej przestawiały się na nauczanie zdalne. Podobnie jest w tej materii - te placówki, gdzie sfera psychiczno-emocjonalna zawsze uważana była za ważną, znacznie lepiej radzą sobie ze zdrowiem psychicznym swoich uczniów. Wiele szkół, np. The British School Warsaw czy American School Warsaw, uważa obszar “well-being” za centralny dla swojej pracy i organizacji szkoły.

W niektórych szkołach, np. w warszawskim liceum Akademeia, jeszcze przed pandemią, w 2019 roku, stworzono specjalną komórkę poświęconą dobrostanowi uczniów (Wellbeing Department). Jej celem jest wspieranie uczniów w utrzymaniu dobrego samopoczucia emocjonalnego, np. pomoc w opracowaniu strategii lepszego radzenia sobie ze stresem, lękiem, presją rówieśników i problemami rodzinnymi, umożliwienie im rozpoznawania i maksymalnego wykorzystania ich potencjału, aby mogli być z siebie dumni. British Primary School of Wilanów ma trzyosobowy zespół (członek personelu nastawiony na wsparcie duchowe, “safeguarding officer” i szkolnego psychologa). The British School Warsaw ma specjalny zespół wychowawczy (pastoral team) i opiekuńczy (safeguarding team). Pierwszy pracuje nad budowaniem dobrostanu emocjonalnego wszystkich uczniów, a drugi nad wspieraniem uczniów borykających się z konkretnymi problemami. Jako szkoła należąca do sieci Nord Anglia, ma do dyspozycji ekspercki zespół liderów edukacyjnych z siedzibą w Oksfordzie, koncentrujący się na kluczowych obszarach, takich jak ochrona uczniów, dbanie o ich dobrostan i odporność psychiczną. American School Warsaw stosuje na co dzień edukację holistyczną (teaching the whole child), poprzez spersonalizowane i wspierające podejście do społeczno-emocjonalnego kształcenia uczniów aby mogli osiągnąć swój pełny potencjał. Nie ogranicza się tylko do szkolnych psychologów czy pedagogów (counselors) - “dobrostan uczniów to inicjatywa obejmująca całą szkołę; nie jest to tylko domena pedagogów, ale jest ona realizowana przez wszystkich nauczycieli.” Tam każdy z dwóch poziomów IB ma swoich własnych pedagogów szkolnych. W International Trilingual School proces przyjmowania do pracy nauczycieli jest nastawiony także na troskę o dobrostan uczniów: “Nasi nauczyciele są specjalnie dobierani pod kątem tego aspektu, a także biorą udział w specjalnych kursach, aby uzyskać więcej narzędzi do lepszego zrozumienia potrzeb emocjonalnych uczniów.”

Tam, gdzie już na początku pandemii zidentyfikowano problem - negatywny wpływ nauczania zdalnego na zdrowie psychiczne uczniów - plan działania został przygotowany i jest obecnie wdrażany. “Nauczyciele z Canadian School of Warsaw - wraz z psychologiem szkolnym i zarządem - szybko zidentyfikowali potencjalne zagrożenia związane z uczeniem się online, szczególnie w odniesieniu do dobrostanu uczniów, i od razu rozpoczęli poszukiwanie sposobów walki z izolacją i utrzymania pozytywnego nastawienia, pozostając w bliskim kontakcie z naszymi uczniami”.

Spójrzmy na to co robią szkoły niepubliczne w zakresie dobrego samopoczucia czyli dobrostanu uczniów.

Szkolny psycholog/pedagog i wsparcie profesjonalne

W obecnej sytuacji pandemicznego stresu, ogromną rolę odgrywa szkolny psycholog lub pedagog. Wiele szkół rozszerzyło dostępność porad i opieki psychologicznej. British International School of the University of Lodz nie tylko oferuje taką pomoc wszystkim potrzebującym jej uczniom i nauczycielom, ale także zwiększyła opiekę wychowawczą i przepływ informacji między nauczycielami a psychologiem. Liceum Niepubliczne nr 43 im. Lotników Amerykańskich organizuje stałe dyżury psychologów i pedagogów oraz stały monitoring samopoczucia uczniów przez tutorów: "Nie pozwalamy, by uczniowie znikali nam z emocjonalnego horyzontu".

W ramach wsparcia dla uczniów, psychologowie i pedagodzy szkolni we wszystkich szkołach oferują indywidualne i grupowe sesje dla uczniów, a także specjalne warsztaty poświęcone emocjonalnemu dobrostanowi. W Primusie (Niepubliczna Szkoła Podstawowa nr 47 i Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące) poza tym uczestniczą w godzinach wychowawczych, gdzie radzą jak znosić izolację, jak radzić sobie z emocjami i stresem. W wielu szkołach dodaje się spotkania grupowe z psychologiem w okresach podwyższonego stresu, np. przed egzaminami.

Niektóre szkoły uważają, że tematy dobrostanu dobrze jest włączać w same treści programowe i traktować jako integralną ich część. W American School Warsaw program poradnictwa opracowany przez psychologów wpleciony jest w lekcje dla uczniów programu PYP (niższy poziom IB).

W Polish British Academy szkolny psycholog organizuje grupy terapeutyczne takie jak Trening Umiejętności Społecznych (TUS) oraz indywidualne konsultacje z elementami TUS, konsultacje dla dzieci “Third Culture” i dwujęzycznych, jak również konsultacje koncentracyjne, w tym odkrywanie dominującej sensoryki półkuli mózgowej, co pomaga w odkryciu efektywnego sposobu uczenia się.

Dobrostan uczniów osiąga się także przez pracę z rodzicami. Poszerzanie ich wiedzy na temat emocjonalno-psychologicznego aspektu kształcenia i dorastania ich dzieci to bardzo ważny i efektywny sposób uzyskiwania współpracy między szkołą a domem. Poza zwykłymi sesjami psychologa z rodzicami, stosowanymi we wszystkich szkołach-członkach społeczności Our Kids, warto wspomnieć o kilku ciekawych inicjatywach.

Kiedy zaczęła się pandemia, The British School Warsaw zainicjowała biuletyn Wellbeing Newsletter i cotygodniową Wellbeing Café dla rodziców - forum do omawiania wyzwań, przed którymi wszyscy stoimy.

American School Warsaw oferuje rodzicom cykl spotkań i warsztatów, na których omawiane i dyskutowane są różne strategie redukowania u dzieci stresu, a także ważne aspekty procesu dojrzewania i funkcjonowania społecznego.

International Trilingual School zwraca dużą uwagę na proces adaptacji nowych uczniów. W pierwszej fazie adaptacji rodzice otrzymują Pakiet Przygotowawczy, stworzony przez psychologa szkolnego i dyrektora, zawierający trzy specjalne broszury informacyjne: • Jak pomóc dziecku przystosować się do przedszkola, • 10 kroków, aby stać się lepszym rodzicem i • 10 kroków wzmacniających odporność Twojego dziecka.

Nie tylko nauka

O ile realizowanie programu nauczania jest bez wątpienia istotne, szkoły niepubliczne, z którymi rozmawialiśmy, podkreślają, że dla zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży trzeba wykroczyć poza samą tradycyjną naukę szkolną. Chodzi tu zarówno o treści nauczania jak i pozadydaktyczne inicjatywy pomagające uczniom w lepszej integracji i komunikacji.

W Canadian School of Warsaw, nauczyciele wyznaczają uczniom czas na dzielenie się swoimi doświadczeniami niezwiązanymi ze szkołą i organizują regularne otwarte grupy czatowe, aby uczniowie mogli pozostać w kontakcie ze swoimi przyjaciółmi. The British School Warsaw przeznacza niektóre lekcje w każdym tygodniu aby uczniowie sami mogli wybrać zajęcia, które w ich przekonaniu są najbardziej korzystne dla ich własnych potrzeb, np. nadrobić zaległości w nauce, zdecydować się na ćwiczenia fizyczne, medytację, czytanie lub rozmowę z przyjaciółmi, spacer czy wycieczkę na rowerze.

Ważne są aktywności, które odrywają uczniów od ekranów komputerowych i dają choćby namiastkę normalnej, przedcovidowej rzeczywistości. British Primary School of Wilanow organizuje Szkołę Leśną, aby uczniowie mogli spędzić czas razem w naturze, aktywni fizycznie, i zrelaksować się w bardzo spokojnym i pogodnym otoczeniu. The British School Warsaw stworzyła strefy relaksu i poprawy samopoczucia psychicznego - ekologiczny ogród, siłownię i pomysłowe urządzenia do zabawy.

Specjalne szkolne inicjatywy

Poza standardowymi działaniami w obszarze dobrostanu, które praktykowane są przez wszystkie szkoły, warto wymienić szereg ciekawych strategii, którymi podzieliły się z nami szkoły-członkowie społeczności Our Kids.

Akademeia

Szkoła formułuje cytat tygodnia, dotyczący dobrostanu uczniów, który jest mottem tego tygodnia.
Raz w tygodniu organizowane są sesje poprawiające samopoczucie.
Powstał kompleksowy przewodnik po zdrowiu psychicznym przygotowany przez uczniów w ramach zajęć Personal Development Scheme.
Witryna internetowa szkoły ma specjalną stronę poświęconą dobrostanowi, gdzie znajdują się rady dla uczniów i dla rodziców.

American School Warsaw

W programie PYP, szkoła co tydzień wysyła biuletyn, w którym rodzice otrzymują nowe zestawy technik i porad, np. o Kimochi Self Emotional Curriculum czy informacje o mechanizmach radzenia sobie w sytuacjach stresowych.

W programie MYP:

Na specjalnej witrynie MYP Counseling Website dostępnych jest wiele materiałów przeznaczonych dla całej społeczności.
W klasach 6-8 odbywają się cotygodniowe lekcje Advisory lessons poświęcone dobrostanowi społecznemu i emocjonalnemu, a także zajęcia prowadzone przez pedagogów szkolnych w każdym semestrze. Klasy 9-10 mają te zajęcia 2-3 razy w tygodniu przez 80 minut, a klasy 11-12 - przez 20 minut 2-3 razy w tygodniu. Zajęcia odbywają się w małych grupach (8-12 uczniów).

British Primary School of Wilanów

Szkoła zorganizowała pierwszy Tydzień Zdrowia Psychicznego, z naciskiem na „wyrażanie siebie”. Tydzień obejmował medytacje, zgromadzenia, odwiedziny alpak i sesje z opiekunami duszpasterskimi, aby zachęcić uczniów do refleksji nad tematyką zdrowia psychicznego.

The British School Warsaw

W szkole średniej prowadzone są lekcje PSHE (Personal, Social, Health and Economic education - edukacja osobista, społeczna, zdrowotna i ekonomiczna) gdzie poruszane są tematy od finansów i dobrego samopoczucia po zdrowy tryb życia i globalne obywatelstwo. W KS3 (pierwsze trzy lata liceum) uczniowie rozpoczynają wszystkie lekcje sesjami uważności (mindfulness).
Sprawdzanie dobrego samopoczucia - w każdy poniedziałek rano wysyłana jest do uczniów ankieta z pytaniem, jak się czują, oferująca możliwość kontaktu i umówienia się na rozmowę, co ułatwia uczniom uzyskanie wsparcia od psychologa szkolnego.
Dzień sprawności i zdrowia.
Wspólne przerwy i lunch - młodsi uczniowie poprosili o stworzenie forum do spotkań towarzyskich w czasie przerw i lunchu. Szkoła ma zespół pracowników szkoły, którzy rotacyjnie otwierają te spotkania, na których uczniowie grają razem w gry, udostępniają animacje, a czasem po prostu rozmawiają.
Dzień Bezpieczeństwa w Internecie - specjalne zgromadzenie tematyczne z zaproszonymi prelegentami, dzień poza harmonogramem, warsztaty dla rodziców itp. Program powstał jeszcze przed pandemią.
Szkoła stwarza wiele okazji do zwiększania świadomości na temat zdrowia psychicznego, np. Odd Socks Day i Hello Yellow Day.

Canadian School of Warsaw

Kreatywne wydarzenia specjalne online, takie jak Dzień Książki, który obejmował Extreme Reading Challenge, podczas którego uczniowie byli zachęcani do robienia zdjęć, jak czytają w nietypowych miejscach i pozycjach i który okazał się tak popularny, że uczniowie poprosili o powtórzenie go za rok.
Loving Kindness Month - ponieważ szkoła powstała w Walentynki 2000 r., w lutym 2021 roku szkoła zorganizowała przez cały miesiąc szereg specjalnych imprez i konkursów uwieńczonych ogólnoszkolnym Zgromadzeniem Loving Kindness, w czasie którego poza wynikami konkursów i prezentacjami klasowymi, każda klasa prezentowała własny krótki film dla reszty szkoły, aby pomóc w promowaniu zdrowia i szczęścia w okresie lockdownu.
Przy organizacji pandemicznej edycji wystawy uczniów PYP tym razem stworzono dostępną dla całej szkoły witrynę internetową

International American School

Szkoła organizuje kurs uważności (mindfulness), który buduje uwagę i większą samoświadomość. 9-tygodniowy kurs składa się z 45-minutowych sesji, które są angażujące i praktyczne, a ich celem jest pomoc uczniom w uzyskaniu spokoju umysłu, lepszej koncentracji, zmniejszeniu stresu i zwiększeniu energii. Program Stop. Breathe. Be. to połączenie teorii uważności, dyskusji i medytacji.

International Trilingual School

Szkoła organizuje realizowaną przez cały rok kampanię przeciwko nękaniu (Anti- Bullying Campaign), prowadzoną w szkole podstawowej.
Szkoła organizuje atrakcyjne zajęcia, takie jak wirtualny Tydzień Książki lub tworzenie przez uczniów własnych filmów na podstawie książek.
Tematyka zdrowia psychicznego jest włączona do porządku obrad cotygodniowych posiedzeń rady pedagogicznej szkoły.

Liceum Niepubliczne nr 43 im. Lotników Amerykańskich

Warsztaty dla młodzieży, w jaki sposób dbać o własne zasoby podczas edukacji zdalnej i jak się motywować,
Na szkolnym e-korytarzu (grupie FB "Lotnicy i korona-przygoda") przeprowadzono akcję "Jak przetrwać na zdalnym?" - posty o tym, jak radzić sobie podczas edukacji zdalnej, regularne live'y z poradami, dyskusje o tym, czego nauczył nas czas edukacji zdalnej,
Podczas zajęć nauczyciele dzielili się z uczniami mikro-pigułkami wiedzy na temat tego, jak radzić sobie z lockdownem i nauką podczas edukacji zdalnej,
wspólne działania budujące relacje - Netflix Parties, zawody Among Us, warsztaty wielkanocne i inne, podczas których młodzież może spędzić razem czas poza lekcjami,
dzielenie się wiedzą i ciekawymi inspiracjami na szkolnym e-korytarzu i blogu szkolnym (www.wysokieloty.pl).

Warsaw Montessori School

Uczniowie, którzy mają nauczanie indywidualne i dodatkowo przydzielonego nauczyciela wspomagającego, korzystają z osobnych kont na platformie komunikacyjnej, dzięki czemu, jeśli zachodzi taka potrzeba mogą odbywać lekcje "jeden na jeden", w tym także zajęcia terapeutyczne. Szkoła zapewnia też specjalistyczne pomoce terapeutyczne do użytku domowego, jeśli rodzice wyrażą taką potrzebę.

Szkoły podkreślają też znaczenie działań zapobiegających poczuciu izolacji poprzez budowanie ducha społeczności, skierowanych do całej społeczności szkolnej. Na przykład, Canadian School of Warsaw organizuje ogólnoszkolne spotkania online poświęcone różnym tematom, a także wspólne dla całej szkoły śpiewanie.

Ważną rolę odgrywają też małe gesty, które świadczą o tym, że nauczyciel czy szkoła troszczy się o ucznia. W Canadian School of Warsaw nauczyciele wysyłają czasem dowcipne wiadomości do klasy, tylko po to, aby być w kontakcie i podnieść morale uczniów. Uczniowie w Warsaw Montessori School otrzymują torby z materiałami od nauczyciela, ale ważne jest, że torba jest przygotowana indywidualnie dla każdego ucznia, z jego zdjęciem i osobistym liścikiem od nauczyciela.

Oceny działań szkół

Wszelkie takie działania są wysoko cenione przez uczniów i rodziców, jak wskazują ankiety, w których szkoły są proszone o ocenę stosowanych metod i strategii.

Uczniowie International American School powiedzieli, że trening uważności (mindfulness) pomógł im nie tylko w pokonaniu stresu i niepokoju oraz poprawił ich związki z innymi, ich koncentrację na lekcjach, jakość snu, a nawet kreatywność i wyniki w sporcie.

W Liceum Niepublicznym nr 43 im. Lotników Amerykańskich Samorząd Uczniowski przeprowadził kompleksowe badanie potrzeb całej społeczności szkolnej i podjął działania zmierzające do polepszenia sytuacji uczniów, wskutek czego podjęto szereg inicjatyw opisanych powyżej.

W The British School Warsaw program skierowany na dobrostan uczniów został oceniony jako „doskonały” w corocznym audycie i rygorystycznej ocenie przeprowadzonej przez Nord Anglia Education. Szkoła otrzymała również wyróżnienie przyznane przez Chronimy Dzieci (Safeguarding Children). Ponadto w szkolnej ankiecie dla rodziców ponad 90% rodziców oceniło, że ich dziecko czuje się bezpiecznie w szkole, 89%, że ich dziecko jest szczęśliwe w szkole i 89%, że ich dziecko ma dobre relacje z nauczycielami. W roku pandemii odsetek rodziców zadowolonych z tego, że „szkoła promuje zdrowy tryb życia mojemu dziecku” wzrósł o kolejne 11% w porównaniu z rokiem ubiegłym.

Liceum Akademeia podaje, że 83% ankietowanych uczniów stwierdziło, że szkolna komórka ds. dobrostanu (Wellbeing Department) pomogła im w bardzo znaczący lub znaczący sposób. 83% studentów zdecydowanie poleciłoby ją swoim znajomym, a pozostałe 17% stwierdziło, że mogłoby ją polecić.